در این مقاله، نخست مفهوم لغوی و اصطلاحی کلمه‌ی «قضا» را بررسی می‌کنیم و سپس می‌کوشیم با جمع‌آوری نظرها و دیدگاه‌های فقهای متقدم و متأخر درمورد قضا در مسجد، اثبات کنیم که نه‌تنها قضاوت در مسجد کراهت ندارد، بلکه در بعضی مواقع ضروری است.
شنبه ۲۱ بهمن ۱۳۹۱
برافراشتن بنیانهاى مسجدالحرام توسط حضرت ابراهیم علیهالسلام و تأسیس مسجد در آغاز مهاجرت به مدینه توسط پیامبر گرامى اسلام، نماد همبستگى اجتماعى را به نمایش مىگذارد؛ براین اساس، احترام و حفظ مسجد براى پایدارى همبستگى یک ضرورت است و حضور در مسجد تمرینى براى همبستگى دینى محسوب مىگردد. نگارنده با اشاره به لزوم آراستگى ظاهر و پیراستگى باطن به هنگام حضور در مسجد، جهتدهى اعمال عبادى براى تداوم همبستگى را مورد توجه قرار داده، و براستفاده عمومى از مسجد و لزوم محافظت از آن تأکید ورزیده است و در پایان، ساختن آینده را از مساجد و با مساجد، راهحل تعالى امت اسلامى دانسته است.
پنج شنبه ۱۹ بهمن ۱۳۹۱
بررسی ادیان گوناگون نشان می‌دهد که در هر مکتبی، محلی مقدس برای عبادت و بندگی وجود دارد که نزد پیروان همان مکتب بهترین مکان محسوب می‌شود. در مکتب حیات‌بخش اسلام نیز تقدس مسجد و برتری آن بر سایر اماکن کاملاً روشن است.
شخصیت اساسی‌ترین موضوع علم روان‌شناسی و محور اساسی بحث در زمینه‌های یادگیری، انگیزه، ادراک، تفکر، عواطف، هوش و مواردی از این قبیل است. در این مقاله، برداشت‌های مختلف از مفهوم شخصیت را بررسی می‌کنیم . سپس، تأثیر مسجد را بر شخصیت سه بعدی (احساس، ادراک و رفتار) ارزیابی می‌کنیم و هرکدام از این ابعاد سه‌گانه را به‌طورمختصر شرح می‌دهیم. مسجد پایگاهی است دینی که علاوه‌بر شخصیت‌سازی صرف، بر شخصیت ایمانی نیز تأثیر می‌گذارد. دراین‌باره نیز سخن خواهیم گفت
پنج شنبه ۱۹ بهمن ۱۳۹۱
تعالی هر انسان اوج رفعت، بزرگی، والایی و کمال اوست که مطابق قرآن کریم و سنت معصومان(علیهم‌السلام) با نیل به این جایگاه‌ها محقق می‌گردد: برخورداری از هویت دینی، طهارت نفس، رشد علمی، کارامدی، جانشینی خدا، زندگی پاک، اعمال پربار و درنهایت تقرب به خدا. عوامل بسیاری در ارتقای فرد دخیل‌اند که بارزترینشان ایمان به خدا و پرسش اوست که باعث می‌شود از عیوب و پلیدی‌ها پاک شویم و در محیطی پاک، امن و آرام قرار گیریم. مسجد قداست و حرمت والایی دارد و انسان با حضور در آن، پرداختن به اعمال عبادی فردی و جمعی و رعایت پاکی و حرمت خود و جامعه را به عظمت می‌رساند.
کلید واژگان: مسجد، تعالی انسان، قرآن کریم، عبادت خدا.
پنج شنبه ۱۹ بهمن ۱۳۹۱
چکیده
مسجد نامی آشناست که با یادگارها، خاطره‌ها، دستاوردها و کارکردهای بسیاری همراه است. آنچه در این نوشتار بررسی می‌شود جایگاه آرمانی و مطلوبی است که مسجد می‌تواند در بعد آموزشی و تربیتی، باتوجه‌به اقتضاءهای موجود، ایفا کند.
پنج شنبه ۱۹ بهمن ۱۳۹۱
مساجد از جمله مهم¬ترین پایگاه¬های دینی جامعه¬ی اسلامی است. مردم، دولت¬های مسلمان و نخبگان دینی و مذهبی، همواره به این مکان مقدس توجه داشته¬اند. از دیگر سو، رشد و تعالی اخلاق دینی جامعه چه در حوزه¬ی فردی و چه در حوزه¬ی اجتماعی، از اصلی‌ترین دغدغه‌های عالمان و فرهیختگان و سیاستگذاران جوامع مسلمان می‌باشد. این مقاله می‌کوشد عوامل مؤثر در رشد و تعالی اخلاق فردی و اجتماعی و نیز رابطه¬ی آن¬ها با مسجد را تبیین کند. نگارنده بر این عقیده است که؛ ظرفیت¬های کارکردی مناسب مساجد می‌تواند برای رشد و تعالی اخلاق فردی و اجتماعی نقش ایفا کند. این امکان، از طریق برنامه¬ریزی محتوایی و ساختاری به¬روز، در برپایی اجتماعات و برنامه¬های عبادی، آموزشی، فرهنگی، سیاسی و اجتماعی و استفاده از ابزارها و رسانه¬های جدید تحقق خواهد یافت.
واژگان کلیدی: مسجد، انسان، اخلاق، تعالی
پنج شنبه ۱۹ بهمن ۱۳۹۱
.
مسجد مکانی است مقدس برای عبادت و مراسم جمعی، به‌خصوص نماز، دعا، نیایش، جشن‌ها و اعیاد اسلامی. مسجد کارکردهایی مهم در ابعاد فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و تعلیمی دارد. جوانان سرمایه‌های عظیم مملکت هستند و شخصیت واقعی آنان در دوره‌ی جوانی شکل می‌گیرد؛ بنابراین، باید نیازهای معنوی آن‌ها را برآورده کرد. هویت‌یابی، تعلق گروهی، حرمت‌طلبی، تشخص و ابراز وجود، کمال‌جویی، شادابی، آرامش‌جویی، تربیت و اخلاق انسانی، معرفت، معاشرت، نوع‌دوستی و همبستگی اجتماعی ازجمله مهم‌ترین نیازهای معنوی جوانان هستند که مسجد می‌تواند در پاسخگویی و ارضاء آن‌ها نقش مهمی ایفا کند.
نماز جماعت، حضور در مسجد، تعامل نمازگزاران با یکدیگر، وعظ و منبر به پیشرفت فرهنگ جامعه کمک زیادی می‌کند. حضور در مسجد تأثیر آثار نماز را دو چندان می‌کند، ازجمله آرامش الهی، معرفت‌یابی، نظم اجتماعی، تقوا و نیروی معنوی. جوانان با حضور در مسجد می‌توانند الگوی صحیح خود را پیدا کنند. خیرخواهی، مهرورزی، هدایت‌یابی، صراط‌شناسی، دوست‌یابی، انس با دیگران، شادابی، مسئولیت‌پذیری، مشاوره‌دهی و مشاوره‌خواهی ازجمله زمینه‌های معنوی هستند که با شرکت در برنامه‌های مسجد به‌دست می‌آیند و تقویت می‌شوند.
به‌هرحال، فضای معنوی، هنر و معماری، قرائت قرآن، دعا و نماز و... مسجد را مرکز مهم هدایت و تجهیز قوای فکری و مهارت‌های زندگی و رشد اخلاق انسانی کرده است. با عنایت به نقش مسجد در تربیت فردی و اجتماعی افراد، برنامه‌ریزی و شناسایی کاربرد عوامل مؤثر برای حضور فعال جوانان در این مکان مقدس لازم است.
واژگان کلیدی: مسجد، جوانان، اخلاق، نیازهای معنوی، تربیت اجتماعی، نماز جماعت
پنج شنبه ۱۹ بهمن ۱۳۹۱
سخن‌گفتن از مسجد در مقیاس محله بدون شناختن این موارد سخنی خام است: مفهوم محله، ساختار کلی و اجزای محله، ابعاد انسانی و اجتماعی آن، مقیاس انسانی و اجتماعی در ساختار هندسی و عملکرد مسجد محله. معماری و شهرسازی اسلامی (و هر یک از زیرمجموعههای آن؛ همچون خانه، محله و شهر)، و به‌ویژه ساختن مسجد، چیزی نیست مگر انعکاس اندیشه‌ی قدسی و فرهنگ نظام‌مند اسلامی که در زندگی اسلامی متجسم گردیده است. بنابراین، بنیان ماهوی، ساختار کالبدی و حتی فرآیند رشد پایدار مسجد در محله، در نظام معماری و شهرسازی اسلامی، هماهنگ با قانون‌های ویژه‌ی فرهنگ اسلامی (چه رفتارهای فردی و اجتماعی و چه حقوقی و اخلاقی) است. محله‌ی خوب چیزی نیست جز تجسم فضایی روش مطلوب زندگی جمعی مسلمانان و الگوهای رفتاری آن‌ها؛ الگوهایی که برپایه‌ی سنت رسول اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) و ائمه‌ی معصوم (علیهم‌السلام)، استوار است. مطابق نظر بیشتر متفکران و صاحبنظران علوم اسلامی، انسان و جامعه‌ی انسانی حقیقتی است واحد و البته مرکب از دو بعد روح و جسم. براساس این تفکر، اگرچه روح و جسم (باوجود نوعی ارتباط) دو حقیقت متفاوت هستند؛ اما زندگی درذات‌خود متعلق به روح است و جسم نیز جوهر زندگی حیوانی و الزام‌های آن (از تصمیمگیری، حرکت و فعل گرفته تا صفت‌های کیفی و کمّی هر یک از آن‌ها) را از روح می‌گیرد.
پنج شنبه ۱۹ بهمن ۱۳۹۱
بررسی ادیان گوناگون نشان می‌دهد که در هر مکتبی، محلی مقدس برای عبادت و بندگی وجود دارد که نزد پیروان همان مکتب بهترین مکان محسوب می‌شود. در مکتب حیات‌بخش اسلام نیز تقدس مسجد و برتری آن بر سایر اماکن کاملاً روشن است.
شخصیت اساسی‌ترین موضوع علم روان‌شناسی و محور اساسی بحث در زمینه‌های یادگیری، انگیزه، ادراک، تفکر، عواطف، هوش و مواردی از این قبیل است. در این مقاله، برداشت‌های مختلف از مفهوم شخصیت را بررسی می‌کنیم . سپس، تأثیر مسجد را بر شخصیت سه بعدی (احساس، ادراک و رفتار) ارزیابی می‌کنیم و هرکدام از این ابعاد سه‌گانه را به‌طورمختصر شرح می‌دهیم. مسجد پایگاهی است دینی که علاوه‌بر شخصیت‌سازی صرف، بر شخصیت ایمانی نیز تأثیر می‌گذارد. دراین‌باره نیز سخن خواهیم گفت.
پنج شنبه ۱۹ بهمن ۱۳۹۱
کتاب یکی از مهم‌ترین ابزارهای فرهنگی است که همواره عاملی مهم در رشد جامعه به‌شمار می‌رود. به‌طورمعمول، رشد کتاب‌خوانی شاخص رشد فرهنگی هر کشوری دانسته می شود. در این نوشتار، پس از بررسی این شاخص، با ارائه‌ی آماری درمورد وضع موجود کتاب‌خوانی چند پیشنهاد برای بهبود وضع کتاب خواهیم داد؛ مانند مشارکت مردم در تأسیس کتابخانه‌ها، ایجاد صندوق خرید کتاب، تجهیز کتابخانه‌های مساجد، بهینه‌سازی کتابخانه‌های موجود، آگاه‌ساختن همه‌ی مردم از نقش کتاب، دعوت از صاحبنظران، تشکیل انجمن‌ها و گروه‌های علمی و فرهنگی و راه‌اندازی بخش کودکان و نوجوانان.
پنج شنبه ۱۹ بهمن ۱۳۹۱
مبحث کیفیت محیط از جمله مقوله¬هایی است که در دهه¬های اخیر به طور خاص در محافل علمی و حرفه¬ای مطرح شده است. اندیشمندان عرصه¬های مختلف زیست محیطی، اجتماعی، اقتصادی و مسئولان و متولیان شهری، هریک به سهم خود در پی ارتقا و بهبود کیفیت محیط¬های انسانی هستند. به نظر می¬رسد نظریه¬های گوناگون هم¬چون توسعه پایدار، توسعه محله¬ای، شهرسازی میان¬افزا، همه در واقع چالش¬هایی در راه رسیدن به هدف ارتقای کیفیت محیطی بوده است.
نقش بسیار سازنده و مؤثر فضاهای شهری به طور کلی، و «مساجد به طور اخص» در ارتقا کیفیت محیط موجب پیدایی این موضوع در ذهن می¬شود که با توجه به کثرت تعداد مساجد در بسیاری از کشورهای اسلامی، از جمله ایران، مردم و نیز مسئولان ملی و محله¬ای ما چه تمهیداتی در جهت استفاده از این سرمایه¬های عظیم برای خلق نشاط در محیط زیست شهری و روستایی معمول داشته¬اند؟ آیا تمهیدات و مساعی به کار رفته کافی بوده است؟ نمونه¬های عملی مبیّن تاثیرات مثبت فرهنگی ـ اجتماعی، اقتصادی و سیاسی این فضاهای مذهبی و مصنوعی بر کیفیت محیط کدامند؟ و چه راه¬هایی برای گسترش این تاثیرات نشان داده شده است؟
هدف این مقاله پاسخ به سؤالات فوق و تبین جایگاه فضاهای شهری به ویژه مسجد و عملکرد آن در ارتقای کیفی محیط جوامع اسلامی با تاکید بر جامعه ایرانی است. در این تحقیق با استفاده از روش تحلیل منابع موجود، پس از بیان تعاریفی از کیفیت محیط، به تبیین معیارهای ارزشیابی آن از دیدگاه صاحب¬نظران پرداخته¬ایم و سپس با بهره¬گیری از مطالعات انجام شده و با توجه به ویژگی¬ها و خاستگاه مساجد در جامعه اسلامی به تشریح عوامل تاثیرگذار اجتماعی و کالبدی مساجد در ارتقای کیفیت محیط می¬پردازیم.
واژگان کلیدی: محیط زیست، مؤلفه¬های کیفیت محیط، فضاهای شهری، ویژگی¬های اجتماعی مساجد، ویژگی-های کالبدی مساجد.
پنج شنبه ۱۹ بهمن ۱۳۹۱
سخن از کارکردهای مسجد و تبیین دقیق آن‌ها ازجمله بحث‌های مهم و کاربردی امروز مسلمانان است. متفکران زیادی دراین‌باره تحقیق کرده‌اند اما متأسفانه هنوز به تبیین نهایی و دقیقی نرسیده‌اند. شاید اگر این بحث به‌طورمنظم از مراحل اولیه‌ی تأسیس و چرایی وجود مسجد آغاز شود و سپس به مرحله‌ی بعد، یعنی تعیین کارکردهای اصیل و شرعی مسجد و نقش آن در جامعه، برسد، به نتیجه‌ی بهتری برسیم.
در این نوشتار، می‌خواهیم چنین روشی در پیش گیریم تا بخشی از اختلاف‌نظرها درباره‌ی کارکردهای مسجد را کاهش دهیم و در نهایت به ملاکی دقیق برای تشخیص کارکردهای اصلی مسجد برسیم. در مرحله‌ی اول به‌دنبال توضیح معنای شرعی واژه‌ی مسجد هستیم؛ سپس با معرفی صاحب‌امتیازان تأسیس مسجد در جامعه‌ی اسلامی کارکردهای مشروع مسجد را معین و از بحث‌های دامنه‌دار و بی‌نتیجه پرهیز کنیم.
پنج شنبه ۱۹ بهمن ۱۳۹۱