سال هاست که از جنگ و مشکلات جنگ می گذرد؛ همه چیز رو به رشد نهاده و متعاقب آن بسیاری از آسیب‌های آن هشت سال نیز به دست فراموشی سپرده شده است؛ اما چه بسیارند مسائل بازمانده از جنگ که هر روز و هر روز وجود دارند و باید با آن ها دست و پنجه نرم کرد... جانبازان دفاع مقدس، نمونه های عینی همین مدعا هستند؛ جهادگرانی که علی رغم تلاش مسئولان در راستای شناسایی و ارائه خدمات توانبخشی برای آنان، هنوز گرفتار مشکلات بی شماری حتی در برخورداری از ساده ترین امکانات فضای شهری این دنیای مدرن هستند.
در واقع امروزه یکی از مهم ترین دغدغه ها و نگرانی های جانبازان و معلولان، مشکلات حضور نداشتن و مشارکت در فعالیت های اجتماعی به دلیل وجود انواع موانع فیزیکی و معماری در محیط های عمومی است. در این راستا، مناسب سازی می کوشد با هدف ایجاد تساوی فرصت ها و رعایت حقوق افراد معلول وکم توان، محیطی بدون مانع ایجاد کند؛ به نحوی که معلولان و سالمندان به آسانی بتوانند به تنهایی و بدون کمک دیگران به امکانات عمومی محیط اطرافشان دست پیدا کنند. یکی از این اماکن که به طور ویژه ای قابل توجه جامعه ایران و تمامی مسلمانان بوده و هست مسجد است و مناسب سازی مساجد نیز مفهوم توجه به وضعیت تردد معلولان و جانبازان در ساخت مساجد را در بر می گیرد.
امکانات ناکافی، معلولین را از مساجد دور می کند
یکی از جانبازان جنگ تحمیلی که خود از فعالین مسجدی است در رابطه با مشکلات موجود برای معلولین و جانبازان در مساجد و لزوم توجه مسئولین ساخت و ساز مساجد به امر مناسب سازی این اماکن می گوید: در احداث مساجد جدید و تعمیر بنای مساجد قدیمی، باید به ساخت فضای مناسب برای حضور معلولین و جانبازان به عنوان یک اصل قانونی توجه شود و علاوه بر فراهم کردن راه های آسان برای عبور و مرور مانند فضاهایی برای رفت و آمد با ویلچر در کنار پله ها و یا تعبیه محلی مخصوص ویلچر هنگام اقامه نماز، لازم است وضو خانه و محیطی مطلوب برای انجام فعالیت های مذهبی نیز با توجه به شرایط این افراد فراهم شود.
وی معتقد است که لحاظ نشدن امکانات آسایشی ولو ساده ترین امکانات، این افراد را از حضور در اماکنی چون مسجد دور می کند و نتیجه این امر، فاصله گرفتن آنان از اجتماع و در نتیجه انزوای شخصیتی و اجتماعی است.
جوان معلول دیگری می گوید: ما هم حقی از استفاده از فضای مساجد داریم؛ اما در کدام مسجد، قواعد و ضوابط لازم برای حضور یک ناتوان جسمی در کنار افراد عادی برای اقامه نماز رعایت شده است؟
او می گوید: عدم وجود رمپ و سرویس های بهداشتی در مساجد، عدم وجودخودرو مناسب برای حمل و نقل عمومی، خط کشی‌های نامناسب خیابان‌ها و سختی استفاده از پل‌های عابر در نقاط مختلف شهری و ... مجموعه ای گسترده از مشکلاتی است که همیشه برای معلولان وجود داشته و در واقع می توان گفت تقریباً هیچ امکاناتی پشتیبان ما برای حضور در اماکن عمومی نیست.
لزوم وجود متولیان امر مناسب سازی مساجد در نظام مهندسی
محمد علی موظف رستمی، کارشناس امور مساجد سازمان تبلیغات اسلامی قشر گسترده ای از مخاطبین مساجد را جانبازان و معلولین جسمی می داند و می گوید: با توجه به تقیدی که جانبازان جامعه اسلامی ما به حضور در برنامه های مذهبی و دینی مساجد در مناسبت های مختلف دارند و یکی از مخاطبین اصلی مساجد محسوب می شوند باید توجه به بهره مندی آنان از امکانات مناسب در این اماکن مورد توجه و پیگیری جدی تری قرار گیرد.
این کارشناس حوزه مسجد معتقد است که در گذشته به دلیل عدم توجه به اصول معماری مساجد و سهل الوصول کردن ورودی ها برای استفاده ناتوانان جسمی اعم از معلولان و جانبازان، زمینه های حضور فعال این افراد در مساجد فراهم نبوده است. وی می گوید: علی رغم تاکیدات فراوان مبنی بر فعالیت کردن جانبازان و معلولین در تمامی اماکن عمومی و استفاده آنان از همه امکانات همانند اقشار سالم جامعه، امروزه می بینیم که این مسئله مورد عنایت جدی قرار نگرفته است.
موظف رستمی ادامه می دهد: برای حل این معضل باید به مسئولین نظام مهندسی که مجوز ساخت و ساز مساجد را صادر می کنند رجوع کرد؛ سازمان بهزیستی باید بخشی را به عنوان متولی این امر اختصاص دهد و در صورتی مجوز ساخت مسجدی مورد تایید قرار گیرد که در طراحی نقشه آن، راه های عبور و مرور معلولین و جانبازان نیز لحاظ شده باشد؛ در غیر این صورت تاییدیه دارای نقص محسوب شود تا از این طریق سازندگان مساجد خود را موظف به رعایت این قانون کنند.
مسئولین چه کرده اند؟
اما در کنار تمام وعده و وعیدهای بسیاری که تا کنون برای بهسازی و مناسب سازی مساجد برای استفاده آسان تر معلولین و جانبازان داده شد و به مرحله عمل درنیامد همانند تصمیمات شهرداری تهران برای ساخت 72 مسجد به گونه ای که برای استفاده جانبازان نیز مناسب باشند، مدیر عامل انجمن معلولان استان سمنان به تازگی از تصویب طرح مناسب سازی معابر و مساجد برای جانبازان و معلولان در دو بخش نوسازی و بهسازی خبر داده است که بر اساس آن اگر مسجدی ساخته می شود باید آیتم های مناسب سازی در نقشه برای جانبازان و معلولان اعمال شود. مطابق گفته های وی این طرح ابتدا در سطح استان سمنان اجرا و در مرحله بعد در سطح کشور پیگیری و به استان های سراسر کشور ابلاغ می شود.
قطعاً اگر همگان به این امر مهم توجه داشته باشند که معلولان هم شهروندان این جامعه‌اند و از حقوقی مشابه سایر افراد برخوردارند آسایشی غیر قابل وصف نه تنها برای این طیف از افراد، بلکه برای تمامی اقشار جامعه فراهم و به این فرموده امام راحل(قدس سره) جامه عمل پوشانده می شود که: نگذارید پیشکسوتان جهاد و شهادت در پیچ و خم زندگی به دست فراموشی سپرده شوند.