یکی از سنت‌های نیکو و پسندیده‌ای که در چند سال اخیر هم‌زمان با آغاز سال جدید در کشور به جریان می‌یابد. نامگذاری سال جدید با عنوان و موضوعی خاص می باشد .به گونه‌ای که این عنوان و موضوع از یک سو نشان دهنده دغدغه های مسئولان نظام در سال جدید نسبت به موضوع تعیین شده و از سوی دیگر ترسیم کننده و نقشه راه حرکت‌های اجرایی و نیز استراتژی و راهبردهای کلان در دستیابی به اهداف عالیه هدف‌گذاری شده می باشد.
در این راستا، امسال همچون سنوات گذشته و در ادامه سریان این سنت حسنه، از سوی رهبرمعظم انقلاب اسلامی سال کار مضاعف و همت مضاعف تعیین شده است. اگر نگاهی دقیق و موشکافانه در چرایی انتخاب این عنوان از سوی معظم له داشته باشیم در خواهیم یافت که چنین راهبردی با توجه به وضعیت و شرایط موجود (به خصوص بعد از انتخابات ریاست جمهوری سال گذشته) بسیار پر معنا،لازم و ضروری به نظر می‌رسد و حاکی از تدقیق و ظرافت نظر به همراه بودن با دلایلی کاملاً منطقی در انتخاب این عنوان برای سال جدید بوده است.
با این مقدمه، در این مقال بر آنیم تا 22 راهکار و شیوه‌های عملیاتی و اجرایی کردن این عنوان را در حد توان و وسع فکری با هدف توسیع و بسط این نگاه در تمامی حوزه‌ها به خصوص حوزه فرهنگی و تبیین دقیق‌تر و علمی‌تر موضوع، پیشنهاد نموده و گامی هرچند کوچک را در این مسیر تعیین شده در سال جاری
برداریم:
1- احیای فرهنگ غنی کار و تلاش و همت:
بهره گیری هوشمندانه از ظرافت‌ها و ارزش‌های فرهنگ عمومی جامعه که ریشه‌ای عمیق و دراز در فرهنگ مردم دارد، استفاده از این موقعیت طلایی می تواند روزنه و دریچه‌ای به سوی جامعه‌ای پویا و پیشرفته را در پیش روی ما قرار دهد. اگر نگاهی به فرهنگ عمومی جامعه ما از دیر باز داشته باشیم
کار، تلاش و همت، هم‌واره درمیان ایرانیان از ایران باستان گرفته تا به حال از جایگاه ویژه و والایی برخوردار بوده است. وجود تمدن بزرگ ایران با سبقه‌ای طولانی و با غنای بسیار بالای فرهنگی، تاریخی و علمی حکایت از کار و تلاش اجداد و گذشتگان پر افتخار این مرزو بوم دارد. قائل شدن جایگاه ویژه برای این امر مهم حیات بشری موجب شده‌است تا فرهنگ کار و همت بلند مردان و زنان ایران زمین، خمیرمایه بسیاری از عناصر ادبی همچون شعر، ضرب المثل و حکایت و ... بزرگان علم و ادب و حکمت میهن عزیز ما از دوران گذشته تا به حال گردد و بسیاری از گفتارهای ادبی به کار رفته نشان و نماد شأن و جایگاه ویژه کار و همت بوده است:
الف- در ارتباط با همت:
همت بلند دار که مردان روزگار از همت بلند به جایی رسیده اند
مرغ را پر می‌برد تا آشیان پر مردم همت است این را بدان (مولانا)
مرد همت نه مرد تهمت باش چو پیمبر نه‌ای زامت باش (ناصر خسرو)
هر که همت او از دنیا قاصر باشد حسرت او به وقت مفارقت اندک بود(کلیله ودمنه)
هر که راه یک ذره همت داد دست کرد او خورشید را ز آن ذره پست (عطار)
قدر همت باشد آن جهد دعا لیس الانسان الا ما سعی (مولوی)
چو همت است چه حاجت به گرز مغفر کوب چو دولت است چه حاجت به تیر جوشن‌خای؟(سعدی)
همت عالی زفلک بگذرد مرد به همت ز ملک بگذرد ( خواجوی کرمانی)
ب- در خصوص کار:
برو کار می‌کن مگو چیست کار که سرمایه جاودانی است کار
نابرده رنج گنچ میسر نمی‌شود مزد آن گرفت جان برادر که کار کرد
علم با کار سودمند بود علم بی کار پای بند بود (سنایی)
کار امروز تو چو ساخته نیست کار فردا چگونه خواهی ساخت (ادیب صابر)
گفت پر کرد پادشاه این کار کار پر کرده کی بود دشوار (نظامی گنجوی)
کار در مملکت حسن فروشان به زر است (کاتبی)
حکم خدا چو شوی کار بند فتح بیابی نشود کار بند (محمد پاشاه)
نشان داری که گل از خار خیزد بکن کاری که کار از کار خیزد (ناصر خسرو)
کار امروز را به فردا افکندن از کاهلی تن است (تاریخ بیهقی)
کار جوهر مرد را زیاد میکند کار جهان بگذرد فسانه بماند (رفیع الدین لذبانی)
بحث احیای فرهنگ کار به عنوان راهکار جدی با هدف به روز رسانی و نهادینه سازی توأم با و نیز ترویج و بسط آموزههای ناب فرهنگی و کهن این مرزو بوم در حال حاضر به معنای نادیده انگاشتن و خلاء حضور این فرهنگ در بین جامعه فعلی نمی باشدبلکه تنها هدف از طرح بحث غنابخشی و استحکام و پرمغز نمودن مطالب و محتواهای نوین و نو ارائه شده به جامعه برای پذیرش و مقبولیت بیشتر در بین تمام لایه‌ها و سطوح فعلی جامعه ما می باشد. پر واضح است که در ارائه بحث و تهیه مطالب هر چه از سبقه دیرینه و پیشینه دانش و اطلاعات گذشتگان و ادوار گذشته بهره گیری شود زمینه غنای فکری و قوام و بسط بیش از
پیش آن فراهم‌تر و مقبولیت عام آن افزونتر خواهد شد.
2- هم‌آهنگی‌سازی تمامی حوزه‌های دخیل در امر عملیاتی نمودن کار و همت مضاعف:
موضوع وحدت رویه در بین آحاد جامعه از اهمیت زیادی برخوردار بوده و عدم توجه جدی به آن میتواند آسیب‌های جدی برای جامعه وارد سازد. همآهنگی موجب تسریع، سرعت بخشی و مضاعف شدن حرکت و تلاش در مسیر توسعه کشور شده و به همین دلیل ایجاد وحدت رویه در حوزه‌های ذیل الذکر می تواند بسیار مؤثر و کارساز باشد:
الف- هماهنگی در حوزه سخت افزاری:
همچون پشتیبانی مناسب در منابع مالی، تجهیزاتی و لجستیک که این امر تسریع در اجرای این جریان در سال جدید را به همراه خواهد داشت همچنین دقت نظر بیشتر و تأمل عمیق‌تر در تخصیص اعتبار و منابع مالی، برنامه ریزی اصولی در تهیه اقلام و تجهیزاتی که زمینه ساز و تقویت کننده ابزار و لوازم انجام کار مضاعف و همت مضاعف می‌باشند.
ب- نرم افزاری:
(برنامه‌ریزی و برنامه سازی و فعالیت‌های تبلیغی، بهره‌گیری از رسانه‌های ارتباط جمعی، ابزار چند رسانه‌ای و کلیه حوزه‌های نرم افزاری که امکان فعالیت و کار در آن امکان پذیر می باشد.
ج- منابع انسانی (کارآمد سازی نیروهای دخیل در این امر):
بهره‌مندی از محققان، کارشناسان و اقشار و افراد تأثیر گذار جامعه در بهتر و علمی تر
اجرایی نمودن برنامه‌های تدارک شده در سال جاری.
3- زمینه‌‌سازی برای ایجاد وحدت و همدلی بین تمام نیروهای وفادار به انقلاب اسلامی حول محوررهبرمعظم انقلاب:
این امر در جلو گیری از بخشی‌نگری در برنامه‌ریزی و اجرایی نمودن موضوع بسیار حائز اهمیت می باشد . بحث فراهم سازی زمینه‌های ایجاد بستر فراگیر برای انجام کار و همت مضاعف لازمه مشارکت فعالانه تمام لایه‌ها و سطوح مختلف جامعه از هر عقیده، نظر و نگرشی می‌باشد و ضرورت دارد تمام آحاد جامعه را در بر این موضوع درگیر شده و مضافاً اینکه انجام بعضی از امور نیاز به ایجاد وحدت رویه بین تمام افراد جامعه دارد این مهم نیازمند همدلی و هماهنگی فکری و ذهنی بین تمامی افراد آن دارد. پس بسیار شایسته خواهد بود که در سال جدید وحدت و اخوت بین تمام نیروهای وفاداربه انقلاب و نظام حول محور رهبری ایجاد شود که این امر لازمه اجرای مناسب و شایسته عنوان کار وهمت مضاعف در جامعه اسلامی ما خواهد بود.
4- برنامه ریزی جهت ایجاد انگیزه برای عموم جامعه:
اتخاذ سازو کاری مناسب جهت ایجاد انگیزه برای عموم جامعه به ویژه برای کارمندان و کارکنان و اساتید روحانیون دانشجویان طلاب، دانش‌آموزان و تمام فعالان و تلاشگران محققان و پژوهشگران عرصه فرهنگ، علم، دانش در تمامی بخش‌های اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی در دو بُعد مشروحه ذیل می تواند ثمر بخش باشد:
الف- انگیزه معنوی:
با توجه به اینکه جامعه ما یک جامعه دین مدار و مذهبی است. بهره گیری از آیات و روایات و نیز آموزههای دینی که برای کار و همت جایگاه ویژهای قایل بوده و برای آن پاداش و اجر اخروی در نظر می‌گیرد. بیان این مهم به شیوه‌ای بلیغ و رسا به ویژه از سوی اقشار معنوی تأثیر گذار جامعه میتواند در ایحاد انگیزه برای افراد جامعه بسیار مؤثر باشد.
ب- انگیزه مادی:
پاداش معنوی بحثی است اخروی و در این دنیا ملموس و قابل مشهود نیست در کنار فراهم سازی بستر ارایه انگیزه معنوی توجه جدی به پرداختن پاداش مادی برای کسانی‌که به نحوی با این موضوع درگیر خواهند بود. موجب مضاعف شدن زمینه‌ترغیب و تشویق برای کار و تلاش بیشتر خواهد شد و با جدیت بیشتر با موضوع برخورد خواهند نمود.
5- اطلاع رسانی و ارائه گزارش عملکرد از روند اجرایی و مجموعه کارها و برنامه‌های انجام
شده در ارتباط با عناوین نامگذاری شده سالهای قبل:
این کار موجب خواهد شد تا از نگاه شعارگونه صرف نسبت به آن خودداری گردد و فعالیت‌های مثبت و مناسب صورت گرفته در این خصوص در سنوات قبل، زمینه‌های داشتن نگاه صوری و شعاری را در سال جدید از بین ببرد.
6- ایجاد سامانه برنامه‌ریزی، همآهنگی، هدایت، کنترل و نظارت:
با هدف دسترسی آسانتر و سهل الوصول نمودن مسیرهای اهداف تعیین شده و هدف‌گذاری شده، ایجاد این سامانه موجب خواهد شد تا از رهاشدگی موضوع خودداری شده و روند اجرایی کار به صورت منسجم، هماهنگ، کانالیزه شده و کارآمد پی‌گیری شود.
7- شناسایی موانع و راه‌بندهای احتمالی:
اجرای هر برنامه و فعالیتی معمولا با یک سری مشکلات و موانعی خواسته و یا ناخواسته مواجه می‌باشد. شناسایی دقیق و کارشناسی شده این مشکلات احتمالی و چاره اندیشی جدی برای آن توأم با ارایه راهکار و برخورد عقلانی و خردگرایی ضمن رفع موانع، موجب تسریع و سرعت بخشیدن به حرکت تعیین شده در مسیر توسعه نیز خواهد شد.
8- برنامه ریزی اصولی بر اساس نوع اقدام وعملیات های تدارک شده (کوتاه مدت، میان
مدت، بلند مدت):
برنامه ریزی دارای دو رکن اساسی می‌باشد: الف – تعیین هدف ب- پیش بینی. هدف و راهبرد در سال جاری با پیام نوروزی رهبرفرزانه انقلاب اسلامی(مدظله العالی) به روشنی مشخص شده . اقدام بعدی انجام پیش بینی های لازم برای اجرای دقیق و شایسته موضوع می باشد برای اجرای مناسب و بهره گیری بهینه نیازمند برنامه‌ریزی مدون، اصولی و کارامد به صورت کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت خواهیم بود.
9- بسط ارزش‌ها و هنجارهای اجتماعی و آموزههای معنوی در بین تمام سطوح و طبقات اجتماعی جامعه:
جامعه ما ارزش‌مدار و هنجارهای حاکم بر آن دارای نکات مثبت فراوان می‌باشد. کار و همت از موضوعات ارزشی از دیر باز تا کنون بوده است. یکی از راه‌های عملیاتی نمودن پیام نوزی تکیه و بهره گیری از این ظرفیت بالا در سطح جامعه می باشد که اگر به درستی و نحو مطلوب از آن استفاده گردد شاهد بالارفتن میزان کارایی و کارآمد سازی در اجرای صحیح موضوع تعیین شده در سال جاری حواهیم بود.
10- بهره‌گیری از آموزش‌های عمومی از طریق رسانه‌های ارتباط جمعی:
به کارگیری هدفمند از رسانه‌های دیداری و شییداری و ارتباط جمعی به خصوص صدا و سیما، در کنارآموزش‌های تخصصی مدیران و متولیان ذیربط. از اهمیت زیادی برخوردار می‌باشد. همانگونه که حضرت امام خمینی(ره) فرمودند. صدا و سیما به مثابه دانشگاه عمومی است. پس بایسته است در سال جاری شاهد ضبط و پخش برنامه‌هایی هدفمند و تأثیر گذار جهت گسترش این مهم در بین تمام سطوح جامعه که از این دانشگاه عمومی بهره‌مند هستند باشیم.
11- پایش مستمر، ارزشیابی و ارزش‌گذاری بر مجموعه فعالیت‌ها و تلاش‌های انجام شده:
بازکاوی و پایش مستمر و در صورت نیاز، اصلاح و بازنگری فعالیت‌های تدارک دیده شده در طول سال ضمن نظارت پایدار بر فعالیت‌های تدارک شده موجب ارتقاء سطح کارایی و افزایش توان مضاعف و جلوگیری از هدر رفت زحمات کشیده شده در این خصوص خواهد شد. در این ارتباط می توان از افرادی که به نحوی از انحاء در برنامه ریزی، طراحی وعملیاتی نمودن این عنوان تلاش و کوششی مضاعف نموده اند.قدردانی به عمل آید. (اگر در آغاز سال جاری چنین مراسم قدردانی برای افراد شاخص و فعال سال گذشته صورت پذیرد در ترغیب و تشویق افراد در جدیت بخشی به این مهم در سال جدید بسیار مثمر ثمر و پر فایده خواهد بود.)
12- تشکیل اتاق فکر، جلسات مشورتی برای تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری با هدف بهبود بخشی به روند اجرایی موضوع:
بهره‌گیری خردمندانه و عقلایی از نظرات حاحب‌نظران و کارشناسان موجب کارایی بیشتر برنامهها و فعالیت‌های تدارک دیده شده در این خصوص در سال جدید را فراهم خواهد ساخت.
13- تلاش جدی در ریل‌گذاری و تعیین دقیق مسیرهای دستیابی به نقاط هدف‌گذاری شده:
اتخاذ سازوکاری هدفمند در تدوین لوایح، طرحها، قوانین و آیین نامه‌های لازم در جهت تعیین چارچوب و حدود ثغور و ضوابط قانونی مراحل برنامه ریزی، طراحی و اجرایی موضوع از لوازم ریل‌گذاری و تعیین دقیق مسیر برنامه ریزی شده می‌بلاشد. یکی از اشکالات و نواقصی که معمولا در اجرایی نمودن بعضی نظرات و دستورات در بین جامعه به ویژه در بین دستگاه‌های اجرایی کشور بوجود می‌آید، خلاء و فقدان راهکار قانونی وآیین نامه‌های اداری می باشد که این امر کندی کم تحرکی را در مراحل اجرایی در پی دارد. به همین دلیل چاره اندیشی در این خصوص متضمن پویایی و تحرک فعالانه دستگاهها و اشخاص حقیقی و حقوقی در این خصوص خواهد شد.
14- بهره‌گیری از آیات و روایات و سخنان بزرگان و اندیشمندان و...:
استفاده ازآیات الهی قرآن کریم (... فاذا فرغت فانصب...قرآن کریم سوره الشرح، آیه 7. ترجمه: پس هنگامی که از کار مهمی فارغ می‌شوی به مهم دیگری پرداز...) و احادیث قدسی، روایات و احادیث نبوی (پیامبر گرامی اسلام(ص): الکادّ لعیاله کالمجاهد فی سبیل الله.ترجمه: کار و تلاش برای خانواده مانند کسی است که در راه خدا جهاد می کند.) و ائمه اطهارسخنان بزرگان و فرزانگان برای نهادینه سازی بحث کار و همت در بین بسیار مؤثر خواهد بود.اگر رجوعی مدبرانه و با تامل در آموزههای دینی و نیز اشعار،منظومات و حکایات و امثال و.. بزرگان داشته باشیم در خواهیم یافت که مطالب و اطلاعات ذی‌قیمت بسیاری در ارتباط با کار و تلاش و همت وارد شده است. بهره گیری از آنها می تواند ما را در جامعه‌ای که دین‌مدار و حق‌محور بوده و از میزان پذیرش والایی این‌گونه آموزه ها در میان مردم برخوردار است به درستی به سوی دستیابی اهداف تعیین شده رهنمون خواهد ساخت و از طرفی دیگر این آموزه‌ها به فرهنگ سازی موضوعات فوق کمک شایان توجهی خواهد نمود.
15- اولویت بندی برای طرحها، برنامهها و پروژه‌های اجرایی:
برای طرحها و پروژه‌هایی که امکان و ظرفیت لازم برای افزایش و رشد تولیدات و فعالیت را بدون افزایش بودجه در سال جاری دارند بایسته است تعیین اولویت شوند. با توجه به اینکه بودجه سالانه قبل از عنوان گذاری این سال بسته شده است امکان تغییر و یا افزایش بودجه مضاعف برای بعضی از طرحها و کارها و بسیار سخت و یا غیر ممکن است لازم است در این خصوص با اولویت بندی بعضی از طرحها و پروژه‌ها طوری که به دیگر طرحها آسیب وارد نشود. می‌توان گام اساسی در این زمینه برداشت.
16- بهره‌گیری حداکثری و مضاعف از پایگاه‌ها، مراکز و تشکل‌های فعال دینی:
مساجد، حسینه‌ها، هیئات مذهبی، انجمن‌های اسلامی، که دارای مخاطبان زیادی بوده و از جایگاه ویژهای بر سطح جامعه برخوردار می‌باشند از پایگاه‌هایی هستند که می‌توانند نقش مهمی در ترویج و بسط اندیشه کار و همت مضاعف را در جامعه به عهده گیرند که این امر نیاز به برنامه‌ریزی مضاعف و جدی در خصوص دارد.
17- ایجاد نگاهی جامع و فراگیر نسبت به موضوع در هنگام عملیاتی نمودن:
داشتن نگاهی جامع الاطراف همراه با توسعه و گسترش این موضوعات به تمام عرصه‌های اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی و پرهیز از بخشی نگری و جزء اندیشی در برنامه‌ریزی و طراحی امور برای اجرای مناسب آن در سال جاری امری ضروری می‌باشد( همت و کار مضاعف تنها در امور خدماتی و اداری و اقتصادی خلاصه و محدود نگردد. لازم است این تفکر در تمام حوزه‌هایی که جامعه با آن درگیر می‌باشند به خصوص در عرصه‌هایی که با قشر نوجوان وجوان سروکار دارند مثل میادین ورزشی، مراکز علمی و پژوهشی و... توسعه یابد.)
18- داشتن نگاهی واقع‌گرایانه و منطقی:
داشتن برخوردی واقع‌گرایانه و پرهیز از برنامه‌ریزی و اجرای برنامه‌های احساسی، غیر منطقی و برداشت‌های جناحی و خطی و محدود و معدود سازی آن به مباحث و کارهای کم‌ارزش و سطحی از این عنوان، در صورت ملحوظ نداشتن و جدی نگرفتن این مهم، شاهد وارد آمدن آسیب‌های جدی به اصل موضوع و اهداف مهم ترسیم شده برای آن خواهیم بود.
19- ارایه الگوها و مستندات:
ارایه الگو و مستندات قابل ارایه اعم از تولیدات و برونداد و خروجی‌هادر زمینه‌های مختلف (فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و...) که در سنوات گذشته حاصل و نتیجه کار و همت مضاعف مدیران و کارکنان و دست اندرکاران (اشخاص حقیقی و حقوقی) بوده است باید توجه داشت که طرح مباحث صرفا توصیفی و انتزاعی و عدم ارایه الگوی عملی از تأثیرگذاری زیادی برخوردار نبوده و بعضی مواقع موجب عدم جدی گرفتن موضوع در سطح جامعه خواهد شد.
همچنین معرفی تعدادی از افراد نخبه ساعی و همت بلند که در زمینه‌ها و عرصه‌های مختلف، دارای موفقیت بوده و موفقیت آنها نیز نتیجه و حاصل تلاش و کار مضاعف بوده است. این امر میتواند در انتقال تجربه و الگوسازی عملی و قابل مشهود برای جامعه و نیز استفاده بهینه و درست از فرصت و زمان در انجام این مهم مثمر ثمر و پر فایده باشد. (مصاحبه مستقیم با این افراد و نشان دادن آثار آنان و پخش آن در رسانه‌ها به خصوص صدا و سیما).
20- بهره گیری از ابزار و تکنولوژی چند رسانه‌ای:
در ترویج فرهنگ کار و نهادینه سازی آن در سطح جامعه، استفاده معدود از یک رسانه و محدود سازی در یک ابزار رسانه‌ای دیداری و یا شنیداری موجب خواهد شد تا از تمام پتانسیل و ظرفیت‌های موجود به درستی و کامل استفاده نگردد. و در نتیجه انتظار دسترسی تمام وکمال وسهل الوصول به سیبل هدف گذاری شده عملا میسور نخواهد بود.
21- بهره‌گیری از فضای مجازی وسایبری:
استفاده از فضای مجازی و شبکه سایبر میتواند حوزه فعالیت و میدان عملیات این پیام را بسیار گسترده‌تر و وسیع‌تر نماید. امروزه نقش شبکه اینترنت و فضای مجازی در ایجاد محیطی فراگیر برای بسط و شیوع اندیشه و موضوعات هدفمند بر کسی پوشیده نیست به خصوص اینکه غالب بهره‌مندان این فضا را نیز جوانان و نوجوانان تشکیل می‌دهند. به همین دلیل خلاء حضور جدی در این فضا و عدم طرح و بسط موضوع در آن میتواند تا اندازه‌ای ما را در دستیابی به اهداف متصور شده دچار نقصان کند.
22- فضاسازی تبلیغاتی در محیط شهری و اماکن و میادین عمومی و خدماتی و...:
استفاده از محیط‌های تبلیغی سطح شهرها (میادین، چهار راه‌ها، نقاط پر رفت و آمد، خیابان‌های اصلی)، اماکن عمومی، وسایل حمل ونقل عمومی مثل: ایستگاه‌های متر، قطارهای شهری، اتوبوس شهری، تاکسی و نیز تبلیغات جهت‌داردر میادین ورزشی، ترمینال‌های مسافربری، بوستان‌ها و پارک‌ها مجتمع‌های فرهنگی و تجاری و اقتصادی و خدماتی و... در ترویج فرهنگ کار و همت مضاعف تأثیر گذار بوده و شایسته است از این فضاهای تبلیغی به نحو احسن و مطلوب بهره گیری شود.
« والسلام»