آنچه باعث شد تا یک ارمنی بلافاصله بعد از حکم دادگاه مسلمان شود و شهادتین را بگوید، اجرای مساوات و برقراری عدالت در جریان بررسی دعاوی توسط قاضی بوده است. اگر قاضی پرونده دچار ملاحظه کاری و یک جانبه گرایی و بی عدالتی شده و در اجرای عدالت و نتیجه داوری دچار مصلحت گرایی می شد و طرف خلیفه مسلمین را می گرفت و ناروا و ناصواب حکم می راند و به جای دادن حکم سریع و صریح و شفاف، آن را با تأخیر مواجه می ساخت نه تنها هیچ گاه شاهد اسلام آوردن آن ارمنی نمی شدیم بلکه بالعکس زمیینه بی اعتمادی، ناداوری و بی عدالتی نیز بیش از پیش در بین جامعه اسلامی رواج پیدا می کرد

پایگاه خبری تحلیلی وطن - محمد علی موظف رستمی -همه ما کم و بیش جریان دزدی زره امام علی (ع) توسط یک نفر غیر مسلمانان را در زمان خلافت آن حضرت شنیده ایم. همانند دیگر وقایع و حوادث تاریخی، این رویداد نیز سرشار از پند و عبرت برای تمامی نسل های بعدی به ویژه ما مسلمانان می باشد، جریان این واقعه تاریخی از این قرار بوده است: که روزی امام علی (ع) در زمان خلافت خویش برای استراحت در یک محلی، زره خویش را که خیلی سنگین بود از تن در آورده بود و در همین حین دزدی آمد و زره آن حضرت را به سرقت برده و برای فروش در دکانی آن را آویزان کرده بود. امام علی (ع) وقتی زره را در دکان دید به صاحبش گفت: من چند وقتی است که زره ام را گم کرده ام ببینم این زره مال من هست یا نه. صاحب مغازه هم که یک ارمنی و غیر مسلمان بود در جواب گفت: نه، زره هیچ ارتباطی به شما ندارد اگر بخواهی بگویی زره مال من هست، از دستت شکایت می کنم. امام علی (ع) هم قبول کردند که موضوع را نزد قاضی مطرح کنند. قاضی وقتی موضوع را از طرفین دعوا شنیدند. رو به امام علی (ع) کردند و خطاب به ایشان گفتند: از نظر قرآن مجید و دین اسلام، مالک جنس کسی هست که جنس در دستشان باشد. فعلا مالک زره شرعاً این آقاست. شما برای اثبات حقتان یا باید قسم والله بخورید و یا بروید دو تا شاهد بیاورید. آن حضرت در جواب قاضی فرمودند: من قسم نمی خورم و شاهد هم ندارم. و در نهایت قاضی به نفع آن ارمنی حکم داد. وقتی آن غیرمسلمان ارمنی عدالت را دید تحت تأثیر قرار گرفت و به دنبال آن حضرت رفتند و خطاب به ایشان گفت. تا مرا مسلمان نکنی نمی گذارم از دادگاه بروید و خود ارمنی قبول کردند که زره دزدی بوده و حق را به امام علی(ع) دادند، و ایشان بلافاصله شهادتین را گفت و مسلمان شد و امام علی (ع) هم زره را به ایشان بخشیدند.
در درون این رویداد تاریخی، درس ها و عبرت های فراوانی نهفته است که اهمّ آنها را می توان به طور خلاصه به شرح زیر بر شمرد:
1- امام علی (ع) قبل از اثبات جرم، تهمت دزدی نزدند و ایشان تنها فرمودند که شمشیر من گم شده است و اجازه بدهید شمشیر را ببینم و نفرمودند که شمشیر مرا شما دزدید و به من پس بدهید، شاید هم کسی دیگری دزدیده و به او فروخته باشد.
2- آن چنان فضای اعتماد و عدالت در جامعه ای که امام علی (ع) بر آن حکومت می کرد حاکم بود که یک ارمنی بدون هیچ ترس و واهمه ای این امکان را می بیند و در مقابل خلیفه مسلمین به خود اجازه می دهد که حرفش را بزند و این مهم نشان می دهد که فضای رعب و ترس در حکومت امام علی (ع) جایی ندارد و هر کسی ولو غیر مسلمان به راحتی امکان بیان حرف و مباحث برایش فراهم است.
3- نکته بسیار مهم در این ارتباط، استقلال قضاتی که در زمان آن حضرت حکم می راندند، می باشد. این قضات افرادی بودند که ظرفیت لازم و شخصیتی مستقل برای اجرای عدالت را داشته اند و منصب قضاوت خویش را آلوده به مباحثی غیر حقوقی و حاشیه ای نمی نمودند. و آن چیزی که برای آنها مهم بود انجام درست و قانونی وظیفه بدون در نظرگرفتن مسائل غیر حقوقی و جانبی از جمله مقام و پست و جایگاه طرف دعوی بود.
4- امام علی (ع) بلافاصله پس از آنکه ارمنی درخواست کرده بود کار به قضاوت قاضی در محکمه کشانده شود، سریعاً می پذیرد و موضوع را به زمان بعد و تأخیر نمی اندازد.
5- امام علی (ع) با پای خودشان به دادگاه رفتند و نه اینکه دادگاه را به محل خلافتش بکشاند و از مقام و قدرت خویش، بهره ای شخصی و خصوصی ببرند.
6- امام علی (ع) به عنوان یک طرف دعوا شخصاً برای قضاوت به سوی قاضی می رود و نماینده و یا وکیل نمی فرستد و این عمل (حضور در برابر قاضی را ) کسر شأن خویش یا دور از جایگاه مقام و منصب نمی بیند آنچه برای آن حضرت مهم است اجرای عدالت است نه در نظرگرفتن جایگاه و شأن خودساخته برای حاکم.
7- امام علی (ع) علی رغم اینکه اطمینان کامل دارد زره مال ایشان است به خود اجازه نمی دهد که برای موضوعی مادی و دنیایی قسم اسماء جلاله بخورند.
8- نکته بسیار مهم در این واقعه پذیرش تمام و کمال رأی صادره از سوی قاضی می باشد و برای اینکه نتوانسته در ظاهر حقانیت خویش را ثابت کند، به دنبال جنجال و سوء استفاده از مقام و موقعیت خویش برای اثبات حق خود نبوده است.
9- امام علی (ع) با این کار بسیار ظریف و ارزنده به طور عملی ثابت نموده است که در جامعه اسلامی در برابر قانون همه مردم از شخص اول که در جایگاه خلیفه مسلمین نشسته تا یک فروشنده و کاسب که از نظر ظاهری و مادی در طبقات پایین جامع قرار دارد یکسان و یکی هستند.
10- این کار حضرت (ع) این نکته مهم را آشکار می سازد که در حکومت اسلامی بین پیروان ادیان و مذاهب مختلف فرقی نبوده و همه در برابر قانون مساوی و یکسان هستند و هیچ برتری و رجحان به خاطر وابستگی به دینی خاص در برابر قانون و در هنگام دعاوی حقوقی وجود ندارد.
11- اثبات این مهم که تلاش امام علی (ع) برای گرفتن مال دزدیده خویش بیشتر انگیزه حق طلبی داشته تا تنها انگیزه صرفاً مادی و دنیایی، چرا که عمل بخشش زره بعد از حکم قاضی که به نفع طرف دیگر دعوا داده شد، مؤید این مسئله عبرت آموز می باشد.
12- نتیجه ای که می توان از این واقعه تاریخی، درسی ماندگار گرفت این نکته اساسی است که آنچه باعث شد تا یک ارمنی بلافاصله بعد از حکم دادگاه مسلمان شود و شهادتین را بگوید، اجرای مساوات و برقراری عدالت در جریان بررسی دعاوی توسط قاضی بوده است. اگر قاضی پرونده دچار ملاحظه کاری و یک جانبه گرایی و بی عدالتی شده و در اجرای عدالت و نتیجه داوری دچار مصلحت گرایی می شد و طرف خلیفه مسلمین را می گرفت و ناروا و ناصواب حکم می راند و به جای دادن حکم سریع و صریح و شفاف، آن را با تأخیر مواجه می ساخت نه تنها هیچ گاه شاهد اسلام آوردن آن ارمنی نمی شدیم بلکه بالعکس زمیینه بی اعتمادی، ناداوری و بی عدالتی نیز بیش از پیش در بین جامعه اسلامی رواج پیدا می کرد