مقدمه:
براساس یک سنت نیکو و پسندیده جاری، امسال نیز همچون سنوات قبل از سوی رهبرمعظم انقلاب اسلامی مدظله العالی به نام سال "جهاد اقتصادی" معنون و نامگذاری شده است.شروع سال جدید با نامگذاری این عنوان که با هدف تعیین دقیق تر مسیر حرکت رو به رشد و توسعه همه جانبه اقتصادی همراه شده است داشتن سالی پر ازاهتمام، جدیت و تلاش مستمر، توأم با جهشی فراگیر در تمام ابعاد به ویژه در حوزه اقتصادی را نوید می دهد. به همین مناسبت در این مقال سعی شده است در حد وُسع و توان، کنکاش و واکاوی دقیق تر در خصوص چرایی و اهمّ دلایل وعلل نامگذاری این عنوان برای سال جدید، به اختصار مطالبی مورد اشاره وبررسی بیشتر قرار گیرد. چرا که درک بیشتر اهداف و علل انتخاب این موضوع برای امسال، بستگی به شناخت درست تر و بهتر زمینه ها و سبقه و دلایلی دارد که منجر به انتخاب چنین عنوان مهمی شده است. اگر فهم درست، درک صحیح و مناسب و در خور شأن از این چرایی نداشته باشیم، هیچگاه نمی توانیم آنچنان که شایسته و بایسته این انتخاب آگاهانه و با درایت است را به درستی تبیین و تحلیل نماییم.

موضوع اصلی بحث:

برای شناخت و آگاهی بیشتر از موضوع بحث، ابتدا بایسته است بعضی از این زمینه ها و مهمترین دلایل به اجمال تبیین و تشریح گردد:

الف-  اگر نظری گذرا به روند نامگذاری و عناوین انتخاب شده در سالهای قبل داشته باشیم در خواهیم یافت که انتخاب عناوین سال ها همواره از پشتوانه فکری و عقلانی قوی، نگاه علمی و منطقی برخوردار بوده و بر اساس مقتضیات زمان و شرایط موجود و نیازها و مطالبات بر حق جامعه بوده و نیز طیّ سریع تر مسیر حرکت به سوی قله ها و اهداف نشانه گذاری شده از اهداف عالیه آن بوده. و این عناوین ضمن اینکه در راستای هم و مکمل یکدیگر و به صورت پلکانی صعودی تعریف شده، گزینش شده اند در بطن خویش زمینه های جهش وارتقاء فراگیر جامعه را در ابعاد مختلف را نیز به همراه داشته اند.

همچنان که عنوان" همت مضاعف و کار مضاعف" برای سال 1389 در نظر گرفته شده بود، ادامه این نوع نگرش و روند و نیز چارچوب ترسیم شده برای آینده نظام می طلبد که این کوشش و کار مضاعف با یک پله و درجه بالاتر برای حرکت همه جانبه آحاد جامعه صورت پذیرد و سزاوار ترین انتخاب در ادامه این پروسه واژه ای بهتر از جهاد اقتصادی متصور نبوده و به ذهن متبادر نمی گردد.

بنابر این اگر بخواهیم بر اساس چشم انداز تدوین شده نظام ب حرکت منطقی وعقلانی و رو به جلو داشته باشیم باید از ابزارها و تکنیک هایی بهره مندشویم که هر حلقه از عناوین منتخب سال مکمل و مقوّم حلقه های قبلی توسعه ونیز بسترساز و فراهم کننده مطلوب و مناسب زمینه ها و حلقه های بعدی درآینده باشد تا بتوان به سیبل و نقطه هدف گذاری شده و با درستی از طریق برنامه های اصولی، منطقی و کارشناسی شده و با سرعت قابل قبول دسترسی پیدانمود و در این مسیر، حرکتی توسعه محور داشت. اگر ادامه حرکت همه جانبه نظام در راستا و هم جهت با حرکت های قبلی تعریف نگردد نه تنها حرکت های قبلی ما ابتر و ناقص خواهد شد بلکه اهداف تعیین شده و حرکت های جدیدی راکه در راستای توسعه و رشد همه جانبه برای کشور در نظر گرفته شده است به سر منزل مقصود نخواهد رساند.

ب-  این نامگذاری در ادامه درمان هوشمندانه و بسیار ظریف و علمی بر روی جراحی بسیار بزرگ صورت گرفته شده در اقتصاد کشور در سال گذشته می باشد.

با توجه به این که چند ماهی از اجرای طرح کلان کشور(اصل مصرح شده درقانون اساسی ج.ا.ا) یعنی بحث هدفمندی یارانه ها و توزیع عادلانه و عدالت محور سرمایه های کشور از سوی دولت محترم می گذرد و از این بابت بعضی ازرفتارهای مصرفی جامعه و فعالیت های اقتصادی در بهره برداری بهینه و درست از انرژی اصلاح و تصحیح شده است. در سایه این نگرش منطقی حاکم بر جامعه نیز مدیریت جدید و بدون پرداخت یارانه توسط دولت برای صاحبان صنایع وکارخانجات و مراکز تولیدی انتظار به حق و شایسته این بود که گام بعدی وجدی تر در تکمیل چرخه خودکفایی اقتصادی و حاکمیت اقتصاد بدون اتکاء به فروش نفت برداشته شود. و برای منابع مالی استحصالی از حذف یارانه ها ودرآمدهای حاصل از کاهش هزینه های تأمین حاملهای انرزی (با استفاده درست از این منابع) اقدامی متناسب و بایسته برداشته شود. و این درآمدها بابرنامه ریزی هدفمند و جهت دار و در سایه جهاد اقتصادی به سمت و سویی هدایت و رهنمون شوند که نهایت الامر رشد و توسعه فراگیر اقتصادی را در پی داشته باشد. در غیر این صورت اگر برای این حجم درآمدهای کلان نفتی (باتوجه به شرایط موجود در منطقه و جهان) و نیز منابع مالی و انباشت های ریالی حاصل از اجرای هدفمندی یارانه ها فعالیتی جهادگونه و جدی تبیین نشود، قطعاً ضمن هدر رفت این منابع و سرمایه های ملی، دچار نوعی اسراف ومعطل گذاشتن سرمایه های مادی و انسانی در آینده خواهیم شد.

ج- اگر به لغت و معنای لغوی و مفهومی کلمه جهاد در لغتنامه های معتبرمراجعه کنیم موارد زیر مؤید این نگاه اندیشمندانه و خردگرا خواهد بود:

ü      - کلمه جهاد به معنی بسیار جهد و تلاش کردن و کوشش کردن و کوشیدن به اندازه طاقت است. دراین تعریف تلاش و سعی تا اندازه ای است که انسان می تواند انجام دهد و در توان و طاقت اوست تعریف شده است و اگر کار و تلاشی کمتر از توان و طاقت خویش و به مقداری که می توانیم انجام دهیم،نداشته باشیم در واقع سعی و جهد ما دچار نقصان شده و به اکمال و اتمام نخواهد رسید. و اصل حرکت ما به کاستی و کژی منجر خواهد شد.

ü      - جهاد، یک کلمه ای است که در فرهنگ اصیل ما مسلمانان یک بسیار مقدس بوده و از جایگاه والایی برخوردار می باشد. جهاد از فروعات دین بوده وعندالزوم و در زمان نیاز و مواقع تعیین شده از سوی بزرگان دینی برای انجام آن، اگر نسبت به آن بی تفاوتی صورت گیرد، در حقیقت به نوعی کوتاهی و عمل نکردن به انجام وظایف دچار خواهیم شد.

ü      - با بهره گیری از این عنوان معنوی ضمن تقدس بخشی به اصل حرکت تبیین شده در سال جاری، انتظار می رود که رفتارها و حرکتهای اقتصادی ما نیز بامعنویت در هم آمیخته شود و این رفتارهای پسندیده و جمعی کشور چه از سوی دولتمردان و چه از سوی آحاد جامعه و با استفاده از تمام پتانسیل و ظرفیت موجود هم در ابعاد اعتقادی و هم در ابعاد اقتصادی به نحو صحیح و مطلوب درسرلوحه برنامه ها و فعالیت های مختلف کشور به خصوص در حوزه اقتصادی قرارگیرد.

د- آغاز سال 1390 همزمان شده است با شروع برنامه پنج ساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران. در این راستا، و در مطلع حرکت این برنامه ضروری است که سرعت و دقت لازم بدرستی انجام پذیرد. اگر در شروع برنامه پنج ساله،برنامه ریزی، طراحی و اجرای برنامه های مختلف و گسترده کشور با کندی صورت پذیرد و اقدامی جدی و توأم با جهد و تلاش واقعی در عملیاتی نمودن تمامی پروژه ها و طرحهای کوچک و بزرگ اقتصادی و ... انجام نگیرد. قطعاً سطوح انتظار و توقعات کلان نظام در امر پیشرفت و توسعه فراگیر برآورده نخواهدشد و امکان دستیابی به نطقه هدفگذاری شده در برنامه پنجم توسعه و در
نهایت چشم انداز 1404 به طور کامل محقق نخواهد شد. پس امید می رود حرکت در مسیر برنامه پنجم توسعه با این عنوان انتخاب شده در سال جاری سهل الوصول تر شده و برآیندی که از آن انتظار می رود نتایج مثبت و مطلوبی به همراه داشته باشد.

ه- در راستای پاسخگویی مناسب و منطقی به مطالبات به حق جامعه می باشد.اگر نگاهی به وضعیت موجود سیاسی در خاورمیانه و شمال آفریقا داشته باشیم در می یابیم که در کنار اغراض و اهداف مذهبی معترضان و انقلابیون در این کشورها، بخشی از انگیزه این حرکت ها و خیزش ها (اگر با صداقت و بدون نگاه احساسی و یا با قصد توجیه نمودن و تنها با دید عقلانی تحلیل نماییم) زمینه اقتصادی داشته و خواه ناخواه در این حرکتها نگاه اقتصادی نیز تأثیرگذار بوده و از درصد قابل تأملی برخوردار می باشد. و دولتها نیز بعد ازبالارفتن صداهای اعتراض جوامع تازه به فکر تحول و تغییرات اقتصادی بر می آیند.

بر خلاف چنین حکامی، در نظام اسلامی ما، با عنایت به اینکه از اهداف اصلی و عالی نظام، توجه ویژه به معیشت مردم و ایجاد رفاه نسبی برای تمام اقشارو طبقات مختلف جامعه بوده و همواره در طی این دوران از آغاز شکل گیری انقلاب اسلامی تا به حال این هدف متعالی مدّ نظر قرار داشته و از اولویت خاص نیز در سیاست های ابلاغی برخوردار بوده است. و این اصل به عنوان یک هدف راهبردی کلان نه به عنوان تاکتیک و روش مقطعی مورد پذیرش همگان واقع شده است. چرا که در این مدت تمام همّ و غمّ مسئولان در دستیابی به این هدف متعالی که از تأکید فراوان در آموزه های دینی نیز برخوردار بوده وخدمت به مردم و رفع نیازهای آنان را نیز جزیی از عبادت می داند بوده است.

بنابراین یکی از دغدغه های اصلی نظام نیز رفع مشکلات اقتصادی مردم می باشد. بنابراین حاکمیت این نوع نگاه کلان و سیاست ترسیم شده برای سال جدید، عملیاتی نمودن فرآیند ایجاد رفاه اقتصادی و تأمین مناسب نیازهای ضروری و اولیه اقتصادی مردم (بدون افزایش وابستگی به بیگانگان) و با نگاه تأمین حداکثر نیازهای اقتصادی در داخل کشور و به دست متخصصان و کارگران متعهد می باشد.

و- کلمه اقتصاد از کلماتی است که با زندگی انسانها از آغاز پیدایش وحضورش در روی زمین تا به حال با وی عجین شده و از اموری است که در ادامه حیات و چگونگی و شکل زندگی او تأثیری مستقیم داشته است. تعریفی که ازاقتصاد شده آن را به میانه راه رفتن و میانه روی کردن و به اندازه خرج کردن و تعادل دخل و خرج را نگاه داشتن دانسته اند. نگاهی که دین مبین اسلام (و به تبع آن نظام ج.ا.ا) به بحث اقتصاد دارد این نکته مهم است که آن را صرفاً هدف تلقی نمی کند بلکه وسیله ی برای صعود و کمال معنوی انسان بر می شمرد. و در عین حال نیز نسبت به این موضوع مهم بی تفاوت نبوده بلکه رفع نیاز اقتصادی مردم را نیز در سرلوحه کار خویش قرار داده است. با توجه به اینکه در شعار سال جاری کلمه جهاد در کنار و ابتدای اقتصاد قرار گرفته است نشان از جایگاهی است که این مهم در مباحث کلان نظام و منویات رهبری قرار دارد. و دسترسی به اقتصادی سالم و پویا و مبتنی بر آموزه های دینی نوعی جهاد و تلاش وافر را می طلبد و در رأس امور جاری در سال جاری قرارگرفته است. این امر می طلبد که ما به مقوله اقتصاد نگاهی متفاوت با آنچه اکنون در غرب رایج هست داشته باشیم و آن را با مفاهیم و معانی حاکم برفرهنگ اسلامی حاکم بر کشور خودمان تعریف و ترجمه نماییم.

نتیجه:
با عنایت به مطالب مطروحه در بالا اگر نقبی توأم با تدقیق نظر و تحلیلی روشن تر در نامگذاری سال 1390 داشته باشیم، در آغازین سال از دهه نودامید می رود، روند تسریع بخشی و افزایش و بسط بسترهای توسعه همه جانبه وموزون و متوازن تمام ابعاد اقتصادی چه در حوزه خرد، میان و کلان، رشدی دوچندان داشته باشد و انتظار این است که با حرکت جهشی و سرعت جهاد گونه وعزم حداکثری تمام سطوح و لایه های مدیریتی کلان و خرد و بدنه کارشناسی دستگاه های اجرایی بیش از پیش گام اساسی را در طیّ مسیر تبیین وتعیین شده در چشم انداز و افق 1404 جمهوری اسلامی ایران برداریم و در سایه این جهد و تلاش به اهداف عالیه نشانه گذاری شده در این چشم انداز که همانا صعود وارتقاء جایگاه نظام در دستیابی به رتبه های نخست و بالا در همه زمینه ها به ویژه حوزه گسترده و وسیع اقتصادی است، برسیم. این انتظاری است که غیرمنطقی و دور از دسترس نخواهد بود.            "والسلام"