سیاست ضد دینى رضا خان
امیرحسین اسفندیاری
۱۳۹۲/۰۱/۰۵
بسمه تعالی
یکى
از مهمترین ویژگیهاى دوران سلطنت رضا خان پیاده کردن سیاست تجددطلبى و
اسلام زدایى بود. تجدد طلبى به معنى پذیرفتن شیوه زندگى اروپایى، کم و بیش
از دوران مشروطیت آغاز شده بود ولى در دوران رضا خان از سرعت بیشترى
برخوردار شد. رضا شاه ملعون که تحت تاثیر عمیق اقدامات آتاترک در ترکیه
بود در راستاى اجرای این سیاست ها دست به اقداماتی جهت مبارزه با ارزش های
دینی زد که در دوران استبداد ایران به نوبه خود بی سابقه بود.
- رفع حجاب از زنان
در۱۷
دیماه سال ۱۳۱۳ (ه. ش) دستور رفع حجاب از زنان توسط رضا شاه صادر شد. براى
اینکه مسأله در جامعه به صورت رسمى مطرح شود سال بعد وی به اتّفاق ملکه و
دو دخترش در حالتى که رفع حجاب کرده بودند در یکى از دبیرستانهاى تهران
حضور پیدا کردند. از این به بعد بطور جدّى حجاب ممنموع شد. طبق برنامه
اعلام شده قرار بود کسبه از فروش کالا به زنانى که حجاب داشته، اجتناب
ورزند؛ و رانندگان وسایط نقلیه حق سوار کردن زنان محجبه را نداشتند؛ همچنین
این زنان حق عبور و مرور در معابر عمومى را نداشته و در صورت خروج با حجاب
از منزل، مأمورین با شدّت هر چه تمامتر با آنها برخورد مىکردند. بعضى از
زنان که حاضر نبودند پوشش اسلامى خود را کنار بگذارند تا شهریور ۱۳۲۰ از
خانههاى خود بیرون نیامدند.
این اقدام رژیم، انعکاس وسیعى در جامعه
مذهبى ایران بر جاى گذاشت تا اینکه آیت الله حاج حسین قمى به نمایندگى از
طرف علما و در اعتراض به این اقدام شاه نزد وى رفت. ولى قبل از ورود به
تهران، دستگیر و ممنوعالملاقات گردید. دستگیرى وى باعث شعلهورتر شدن آتش
خشم مردم مجتمع در مسجد گوهرشاد شد. قبل از اینکه از تهران براى کشتار مردم
حاضر در این مسجد دستورى برسد، مأمورین با مردم درگیر شده حدود صد نفر از
آنها را به شهادت رساندند. پس از دو روز، دستور مرکز براى سرکوبى مردم به
مشهد رسید.
کشتار اوّلیه رژیم باعث تجمّع بیشتر مردم در مسجد شده بود.
پس از این دستور، مأمورین با سلاحهاى سنگین و نیمهسنگین به مانند توپ و
مسلسل شبانه به مردم مجتمع در مسجد حمله کردند که در نهایت بیش از دو هزار
نفر به شهادت رسیدند.