مسجد مکانی عبادی است و در مواردی باید از نمازگزاران پذیرایی شودلذا،برای حفظ اصول بهداشتی ونیزحرمت مساجد، بایدفضاهای مناسبی برای امور پذیرایی اختصاص یابدودرآن فضاها شرایط بهداشتی مراعات شود.با اشاره به اهمیت ویژه مراکز عبادی در ادیان الهی، از اینرو انتخاب معماری صحیح زمینه ساز نیل به اهداف مقدس مسجد معرفی شده است. در این یادداشت بخشی برخی از دستورهای بهداشتی اسلام درباره مساجد، همچون نظافت و آراستگی و برخی از مصادیق رعایت سلامتی در معماری مسجد، همچون برخورداری از نور و تهویه مناسب بررسی می شود.
-تدارک محل تغذیه و پذیرایی
هر چند اساساً مسجد مکانی عبادی است، در مواردی باید از نمازگزاران پذیرایی شود لذا، برای حفظ اصول بهداشتی و نیز حرمت مساجد، باید فضاهای مناسبی برای امور پذیرایی اختصاص یابد و در آن فضاها شرایط بهداشتی مورد لزوم مراعات شود؛ از جمله شستشوپذیر بودن کف و دیواره ها، آفتابگیر بودن، وجود هواکش .
-رعایت بهداشت روانی و پرهیز از ایجاد تنش
محیط زندگی بر روح و روان تاثیر می گذارد به عبارت دیگر، وضعیت فیزیکی محیط بر جسم و روان آدمی تاثیر می گذارد درخصوص معماری مساجد، به منظور ایجاد فضایی مناسب و آرام بخش باید نکات زیر را مدنظر قرار داد:استفاده از رنگ های آرام بخش امروزه روان شناسان به تاثیر فراوان رنگ ها بر روان انسان پی برده اند در قرآن و فرهنگ غنی اسلامی نیز به این مساله عنایت شده است چنان که در داستان قربانی کردن گاو بنی اسراییل، به رنگ زرد اشاره شده است سم الناظرین این رنگ بینندگان را شاد می کند در معماری اسلامی، غالباً از رنگهایی استفاده شده است که آثار محرک و مخرب بر اعصاب ندارد، بلکه اثر تسکین دهنده و آرامش دارد و رنگ آبی از جمله ای آن است.
-همخوانی با طبیعت
جهان طبیعت جلوه ی جمال الهی و نمود قدرت و حکمت یزدانی است این نمودهای طبیعی و جلوه های آفرینش در تعبیران قرآنی نشانه و آیات الهی هستند علاوه بر فایده های گوناگون مادی ای که از قبل محیط زیست عاید انسان می شوند مناظر زیبا، اصوات موزون و نغمه های طرب انگیز موجود در طبیعت، برای انسان نشاط روحی ایجاد می کند بر این اساس، در معماری مساجد باید به هماهنگی با طبیعت توجه شود و حتی المقدور از ایجاد ساختمان های ناهمگون با بستر طبیعی خودداری شود حفظ پوشش سبز علاوه بر زیبایی، در ایجاد هوای معتدل در منطقه نیز موثر خواهد بود.
- رعایت شرایط اقلیمی و جغرافیایی
انسان برای بهره برداری مناسب از محیط طبیعی و زیستگاه خود به بهره گیری از دانش جغرافیایی نیاز دارد تا بتواند به شناختی صحیح از وضعیت زندگی برسد در معماری مسجد، باید تنوع شرایط اقلیمی و جغرافیایی و انطباق بنا با آن مدنظر باشد تا در معرض تخریب قرار نگیرند یادآور می شود که این مبحث نه تنها در تعارض با تاثیرات عظیم عبادت در ایجاد آرامش روانی و اطمینان برای انسان نیست؛ بلکه به نوعی مکمل آن است
- رعایت فضای فیزیکی و زیستی جداگانه برای خانم ها و آقایان
با توجه به حضور گسترده ی خانم ها در مسجد، در معماری باید فضاهای مناسبی برای خانم ها در نظر گرفته شود تا ضمن رعایت حدود و حریم شرعی، از رفاه و آسودگی نسبی برخوردار باشند.
- توجه به نیازهای بهداشتی و خدماتی مساجد خاص
در برخی از مساجد، باید به رفع نیازهای نمازگزاران توجه بیشتری کرد؛ مثل مسجد جامع شهر، محل برگزاری نماز جمعه و مساجد بین راه. در اینگونه مساجد باید به چنین مواردی توجه کرد ایجاد سرویس های بهداشتی متناسب با نیاز، وجود محل های مخصوص برای نگهداری، استراحت یا بازی اطفال و استفاده از مساجد در غیر اوقات نماز برای امور فرهنگی و آموزشی متناسب با شئون مسجد.
آنچه به اجمال مطرح شد، نشان داد که مسجد نقش مهمی در بهداشت جسمی و روحی انسان دارد؛ اما همچنان زمینه های بسیاری برای تحقیق در این باره وجود دارد استمداد از احکام الهی و بهره گیری از متون دینی نیز دراین زمینه بسیار راهگشاست.