به نام خدا -  جایگاه خدمتگزاری در مسجد به قدری ارزشمند است که رسول خدا(ص) می فر ماییند: خداوند هرکس را دوست بدارد، افتخار خدمت گزاری به مسجد را به او عنایت می کند. 
 «إِنَّمَا یعْمُرُ مَسَاجِدَ اللّهِ مَنْ آمَنَ بِاللّهِ وَ الْیوْمِ الآخِرِ وَ أَقَامَ الصَّلَوةَ وَآتَی الزَّکَوةَ وَ لَمْ یخْشَ إِلاَّ اللّهَ فَعَسَی أُوْلَئِکَ أَن یکُونُواْ مِنَ الْمُهْتَدِینَ» مساجد خدا را تنها کسی آباد می کند که ایمان به خدا و روز قیامت آورده، و نماز را برپا دارد، و زکات را بپردازد، و جز از خدا نترسد. امید است چنین گروهی از هدایت یافتگان باشند. (توبه: ۱۸)
پیامها 
۱. تولیت و تعمیر مسجد شرایطی دارد: الف: از جهت اعتقادی، ایمان به مبدأ و معاد. « آمَنَ بِاللّهِ وَ الْیوْمِ الآخِرِ» ب: از نظر عملی، برپاداشتن نماز و پرداخت زکات. «أَقَامَ الصَّلَوةَ وَ آتَی الزَّکَوةَ» ج: از جهت روحی، شجاعت و نفوذناپذیری. «لَمْ یخْشَ إِلاَّ اللّهَ» (اگر متولی مسجد، شجاع باشد، مسجد نیز کانون حرکتهای ضدّ ظلم خواهد بود).
۲. وظیفه متولیان مساجد و تعمیرکنندگان آنها، رسیدگی به محرومان است.« إِنَّمَا یعْمُرُ»... «آتَی الزَّکَوةَ».
۳. ایمان از عمل جدا نیست، «آمَنَ»... «وَ اَقامَ» نماز از زکات جدا نیست، «أَقَامَ الصَّلَوةَ وَ آتَی الزَّکَوةَ» و مسجد از انقلاب جدا نیست. «مَسَاجِدَ اللّهِ» ... « وَ لَمْ یخْشَ».[۱۷۱]
روایات
۱. پیامبر اکرم(ص) فرمود: «هر کس در مسجدی از مساجد خدا چراغی روشن کند، مادامی که آن مسجد با چراغ روشن است، همواره ملایکه و حاملان عرش الهی برای او طلب بخشش می کنند».[۱۷۲] 
۲. رسول اکرم(ص): «هرکس به سوی مسجدی از مساجد خدا برود، تا زمانی که به منزلش برگردد، برای هر قدمش ده حسنه نوشته می شود و ده سیئه پاک می شود و ده درجه مقامش بالاتر می رود».[۱۷۳]
۳. ابوذر گوید به رسول خدا(ص) عرض کردم: مساجد چگونه آباد می شود؟ فرمود: «صداها در آن بلند نشود و در آن وارد چیزهای باطل نشوید و در آن خرید و فروش نشود و کارهای بیهوده را مادامی که در آن هستی ترک کن... ».[۱۷۴]
۴. پیامبر اعظم(ص): «هیچ گروهی در مسجدی از مساجد خدا ننشستند در حالیکه کتاب خدا را می خوانند و آن را از هم درس می گیرند، مگر اینکه آرامش و رحمت خدا بر آنان نازل می شود و خدا آنان را نزد نزدیکان به خودش یاد میکند».[۱۷۵]
اصبغ بن نباته از حضرت علی(ع) روایت کرده است که فرمود: «هر کس در مسجدی رفت و آمد داشته باشد به یکی از هشت فایده زیر نائل می شود: 
۱. برادر دینی که او را در راه کسب رضای خداوند یاری کند.
۲. دانشی که راه گشا باشد.
۳. نشانه و آیه ای که استوار باشد.
۴. شنیدن سخنی که او را به راه راست هدایتگر باشد.
۵. شنیدن کلامی که او را از تباهی و فساد بازدارد. 
۶. دستیابی به سنت و شیوه ای که پیروی شده باشد.
۷. رسیدن به رحمتی که منتظر آن بوده است.
۸. گناهی که از روی خوف و خشیت الهی و یا از روی شرم و حیا ترک کند».[۱۷۶]
از امام صادق(ع) نقل شده است که فرمود: «شخصی که از مسجد بازمی گردد، کمترین چیزی که به چنگ آورده است، می تواند یکی از سه مورد زیر باشد؛ دخول در بهشت، دفع بلا، دوستی که می تواند باعث موفقیتهای او در اعمال نیک شود».[۱۷۷]
حضرت علی(ع) فرمود: «بر آن دسته همسایگان مسجد که تندرست و فارغند ولی در نمازهای واجب حاضر نمی شوند، نمازی نیست».[۱۷۸] 
رسول خدا(ص) هنگام ورود به مسجد صلوات می فرستاد و می فرمود: «خدایا گناهانم را ببخش و درهای رحمت خویش را بر من بگشای».[۱۷۹]
رسول خدا(ص) فرمود: «هر که برای رضای خدا مسجدی بسازد، خداوند همانند آن، خانه ای در بهشت برای او می سازد».[۱۸۰]
رسول خدا(ص) فرمود: «هرگونه نشستی در مسجد بیهوده است، مگر اینکه برای سه کار باشد: خواندن قرآن، خدا را یاد کردن و یا دانش اندوختن».[۱۸۱]
مسجد، خانه خدا و مجلس پیامبران بزرگ[۱۸۲] و خانه همه پارسایان است. گنبد و گلدسته هایش عابدی را مجسم می کند که عرقچین بر سر گذاشته و دو دست خود را برای تسبیح و عبادت به سوی آسمان افراشته است. سروش اذان که فریادگر توحید و رسالت و ولایت است، از گلدسته های مسجد طنین می افکند تا همه روز جان و دل خداپرستان را صفایی نو ببخشد و عطر دل انگیز معنویت را در فضای جامعه بپراکند. در فرهنگ دینی، نام مسجد، یادآور بندگی و کرنش در پیشگاه خداوند متعال است. بنابراین در قرآن کریم بر جنبه های عبادی مسجد بیش از هر بعد دیگر تکیه شده است.مساجد، جایگاه عبادت و پرستش خالصانه خداوند است.
«وَ أَنَّ الْمَسَاجِدَ لِلَّهِ فَلَا تَدْعُوا مَعَ اللَّهِ أَحَدًا؛ و اینکه مساجد از آن خداست، پس هیچ کس را با خدا نخوانید».[۱۸۳]
مساجد، جایگاه زمزمه و نجوای صادقانه با معبود است. 
«وَ مَسَاجِدُ یُذْکَرُ فِیهَا اسْمُ اللَّهِ کَثِیراً».[۱۸۴]
مساجد، پایگاه عروج انسان از خاک به افلاک است.
«سُبْحَانَ الَّذِی أَسْرَی بِعَبْدِهِ لَیْلاً مِّنَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ إِلَی الْمَسْجِدِ الاَقْصَی...».[۱۸۵]
مسجد، زیارتگاه خاص خداوند است چنان که رسول خدا(ص) فرمود: «محبوب ترین مکانها نزد خداوند مساجد است».[۱۸۶]
مسجد، سرچشمه تمدن اسلامی است؛ به گونه ای که مهم ترین بنا در شهرهای اسلامی، مسجد جامع است که گاه از دو یا چهار سو به بازار راه دارد که هدف از پیوند میان بازار و مسجد، همان هدف قرآن یعنی تربیت مردانی است که «هیچ تجارت و داد و ستدی آنان را از یاد خدا و اقامه نماز بازندارد».[۱۸۷]
نیز مسجد، محل عرضه هنر متعهد معماری، مهندسی، نقاشی، خطاطی و جلوه های ایمانی هنرمندان اسلامی است.مسجد، کانون اتحاد و هم بستگی و انس و الفت مسلمانان است. نقش مساجد برای گردآوردن مردم یک محله در هر روز و مسجد جامع و جمعه برای مأنوس ساختن مردم یک شهر در هر هفته و سرانجام، مسجدالحرام و مسجدالنبی برای اتحاد و یگانگی مسلمانان جهان، بر کسی پوشیده نیست. «ما رسل بوازار»، اسلام شناس سوئیسی درباره نقش نیرومند مسجد می نویسد: «مسجد، عامل نیرومندی در همبستگی و اتحاد مسلمانان جهان است... مخصوصاً در روزگار معاصر که مسلمانان شور و حرارت صدر اسلام را دگربار از خود نشان می دهند، مساجد به صورت مراکز تربیت روحانی و پایگاه جنبش مسلمانان در برابر ستمگران و سلطهجویان درآمده است».[۱۸۸]
بارها برایمان پیش آمده که از روزمره گی ها و دغدغه های دنیا به ستوه آمده ایم و به دنبال سایه آسایشی گشته ایم؛ آرامشی معنوی و الهی، آرامشی روحانی که احتیاج روحمان است. در آن لحظه، اغلب به یاد همسایه صمیمی و قدیمی مان می افتیم، به یاد مسجد، خانه روشن خدا و عبادتگاه مؤمنان. 
همان خانه باصفایی که با روی خوش، میزبانمان می شود و به قلب های مان روشنی و آرامش می بخشد. در حدیث قدسی است که پروردگار فرمود: «همانا خانه های من در زمین مساجدند که برای اهل آسمان، همان گونه می درخشند که ستارگان برای اهل زمین! خوشا به حال بنده ای که در خانه اش وضو بگیرد و سپس مرا در خانه ام زیارت کند».[۱۸۹]
تا به حال به واژه مسجد فکر کرده ای؟ مسجد یعنی محل سجده و سجده یعنی زیباترین و نزدیک ترین حالت بنده به خداوند. روح سجده، ذکرگفتن با خالق هستی است، با پروردگاری که گویا از همیشه به او نزدیک تری! چه خوب می شود که همیشه خالص و بی ریا به میهمانی مسجد بروی؛ همان طور که صاحب خانه می پسندد! «توجه شما در هر مسجدی به او باشد و او را بخوانید در حالی که دین خود را برای او خالص می گردانید».[۱۹۰]
حتماً شنیده ای که مسجد سنگر است؛ سنگر دفاع از حریم قدسی دین، سنگری که اتحاد و همبستگی را در صف های به هم فشرده جماعت، به نمایش می گذارد. اما مسجد، سنگر روح ما نیز هست؛ سنگری که ما را از مشکلات و غل و زنجیرهای دنیا حفظ می کند و در پناه خود می کشد. این حدیث امام صادق(ع) بسیار شنیدنی است که فرمود: «هر کس به سوی مسجدی حرکت کند، بر هیچ تر و خشکی گام نمی نهد مگر اینکه از این زمین تا زمین هفتم راه ها بر روی او گشوده می شود».[۱۹۱]
امام خمینی(ره): «مساجد باید مرکز تربیت صحیح باشد ... اشخاصی که در مسجد می روند باید تربیت شوند؛ تربیت های اسلامی. مساجد را خالی نگذارید».[۱۹۲]
رهبر انقلاب اسلامی: «مسجد به طور کلی به عنوان یک پایگاه دین، پایگاه عبودیت، پایگاه معرفت می تواند برای جوامع اسلامی منشأ و سرآغاز حرکات بزرگ و برکات ماندگار باشد».[۱۹۳]
ابوعلی سینا می گوید: «هرگاه در مسئله ای متحیر می ماندم، به مسجد می رفتم و نماز می خواندم و به مبدأ کل و آفریدگار جهان می نالیدم، باشد که مشکل مرا بگشاید و آن سختی را بر من آسان نماید».[۱۹۴]
امام خمینی(ره) می فرماید: «مساجد و محافل دینیه را که سنگرهای اسلام در مقابل شیاطین است هر چه بیشتر گرم و مجهز نگه دارید».[۱۹۵]
رهبر معظم انقلاب: «همه خانواده ها و همه مردم مخصوصاً جوانان به نماز و مسجد و عبادت و جلسات قرآن اهمیت بدهند. هر چه امروز این کشور از عظمت و عزت و قدرت به دست آورده است در سایه قرآن و اسلام و نماز و عبادت و ذکر خداست».[۱۹۶]
تیتوس بورکهارت می نویسد: «اگر کسی که ناگزیر شده به پرسش اینکه «اسلام چیست؟» پاسخ گوید، به یکی از شاهکارهای هنر اسلامی مانند مسجد قرطبه یا مسجد ابن طوطن در قاهره یا یکی از مدرسه های سمرقند یا حتی مسجد تاج محل اشاره کند، این پاسخ خود معتبر است، زیرا هنر اسلامی خود نمودار همان مفهومی است که از نامش برمی آید؛ چه از نظر زیباشناسی و چه از لحاظ معنویت».[۱۹۷]
تنم خسته از هیاهوی دنیازدگی است و روحم رنگ باخته در بازار دورنگی و ریا! من شیفته واگویه کردن رازهایم با توام! اما کدام کنج خلوت و کدام ساحل آسوده، پلکان صعودم به سوی تو خواهد شد؟
ناگاه، سروش مؤذن در جانم، چون نفخه صور، حیات می دمد؛ «حی علی الصلوه»! گویی دوباره زنده شده ام! «بشتاب به سوی محبوبی که مشتاق توست، بشتاب به صمیمیت سیال خدا در همین نزدیکی»! و من تو را در خانه ات می جویم؛ خانه ای که گنبد و گلدسته هایش، کسی را ترسیم می کند که به آستان تو، دست برآورده است. نمازم که به قامت می رسد، محو شده ام در شور و شوق جماعتی که هر یک ، چراغی روشن برای اتصال به تواند. سیم های ارتباط چه زود وصل می شود! گویا نرمی بال های ملائک، با قنوتمان پیوند خورده است که به این راحتی، رنگ های کدرم شسته می شود و چشمه زلال معنویت در وجودم می جوشد. 
آیا جز این است که مسجد خانه توست؟! شک ندارم؛ وگرنه کدام خانه بی صاحبخانه، این چنین گرم و پرمحبت به استقبال میهمانش شتافته است؟
خداوند هرکس را دوست بدارد، افتخار خدمت گزاری به مسجد به او عنایت می کند![۱۹۸] [رسول خدا(ص)]
مسجد، خانه خدا و مجلس پیامبران بزرگ و خانه همه پارسایان است. 
هفته گرامیداشت مساجد را به کاروان داران جماعت و احیاگران عرصه مسجد و زندگی، آنان که شمع جان خویش را شب چراغ شبستان دوست کردند، تبریک می گوییم.
مسجد، بارگاه توحید، سرسرای نورانی آستان دوست، زائرسرا و ضیافت کده خداوند است.
پیامبر اکرم(ص) فرمود: «کسی که با مسجد انس گیرد، خدای تعالی با او انس می گیرد».[۱۹۹]
رسول گرامی اسلام فرمود: «به کسانی که در ظلمت شب به سوی مساجد می روند، مژده ده که در روز قیامت فروغی درخشنده خواهند داشت».[۲۰۰]
هر کس در مسجدی از مسجدهای خدا چراغی روشن کند، همواره حاملان عرش الهی و فرشتگان برای او طلب آمرزش میکنند تا روشنی آن چراغ باقی است».[۲۰۱]
[پیامبر اکرم(ص)]
در زمان مرجع بزرگ تقلید و استاد اعظم، شیخ مرتضی انصاری(ره) یکی از مقلدین ایشان که از تجار محترم و متدین بود، در مسیر راه خود برای انجام دادن حج، به نجف اشرف به حضور شیخ انصاری آمد و مبلغی تقدیم کرد و گفت: «این مبلغ را از مال خالص (و خمس داده)ام به شما تقدیم می کنم تا با آن خانه ای بخرید و از مستأجری راحت شوید» شیخ آن پول را پذیرفت. بعد از مراجعت از مکه، به حضور شیخ انصاری (ره) شرفیاب شد و پس از احوال پرسی به ایشان عرض کرد: «آیا خانه خریدید؟»
کارکرد سیاسی مساجد: 
امام خمینی(ره) در این باره می فرماید: «در زمان رسول خدا، در زمان حضرت امیرالمؤمنین و در زمان دیگران، در روز جمعه، در خطبه جمعه مطالب سیاسی، مطالب مربوط به جنگ ها و مربوط به سیاست مُدُن مطرح می شد».
۳) تهذیب نفس، ایمنی از بلاها و گرفتاری ها، کسب رضایت پروردگار، گشایش امور، افزایش حسنات و کاهش سیئات، آگاهی از احوال یکدیگر و ... .
۴) ادای حق مسجد به این است که مسلمانان با صفای قلب و مهربانی با یکدیگر و با اجتناب از هرگونه کینه و حقد نسبت به یکدیگر، تنها برای رضای خداوند متعال در مساجد حضور چشم گیر داشته باشند. از امور غیرعبادی در مسجد بپرهیزند، به آراستگی ظاهری و جسمانی خود در موقع حضور در مسجد اهمیت دهند. مساجد را پاکیزه و خوشبو و معطر کنند. با آرامش در مسجد حرکت کنند و در آن متانت خویش را حفظ کنند. 
پی نوشت:
[۱۷۱] . تفسیر نور، ج۵، صص۳۳ و ۳۴.
[۱۷۲] . من لایحضره الفقیه، ج۱،ص۲۳۷.
[۱۷۳] . وسائل الشیعه، ج۵، ص۲۰۱.
[۱۷۴] . همان، ص۲۳۳.
[۱۷۵] . مستدرک الوسائل، ج۳،ص۳۶۳.
[۱۷۶] . سیدبن طاووس، فلاح السائل، ص۹۰.
[۱۷۷] . بحارالانوار، ح۷۴، ص۲۷۵.
[۱۷۸] . تهذیب، ج۳، ص۲۶۱. [۱۷۹] . وسائل الشیعه، ج۳، ص۵۱۸.
[۱۸۰] . کنزالعمّال، ج۷، ص۶۴۹.
[۱۸۱] . بحارالانوار، ج۷۷، ص۸۶؛ وسائل الشیعه، ج۳، ص۸۶.
[۱۸۲] . پیامبر اکرم(ص): «مساجد محل جلوس پیامبران است». مستدرک الوسائل، ج۳، ص۳۶۳.
[۱۸۳] . جن: ۱۸.
[۱۸۴] . حج:۴۰. 
[۱۸۵] . اسراء: .۱
[۱۸۶] . کنزالعمال، ج۷، ص۶۴۸.
[۱۸۷] . نور: ۳۷.
[۱۸۸] . مارسل بوازار، اسلام در جهان امروز، صص ۱۰۱ و ۱۰۲. 
[۱۸۹] . وسائل الشیعه، ج۱، ص۲۶۸.
[۱۹۰] . اعراف: ۲۹
[۱۹۱] . شیخ طوسی، تهذیب، ج۳، ص۲۵۵.
[۱۹۲] . صحیفه نور، ج۱۲، ص۲۱۷، ۱/۱۰/۱۳۵۹. 
[۱۹۳] . ماهنامه مسجد، سال دوازدهم، شماره ۷۳، ۱۹/۱۰/۱۳۷۵.
[۱۹۴] . داستان ها و حکایت های مسجد، داستان ۵۸.
[۱۹۵] . صحیفه نور، ج۱، ص۱۹۰، ۲۰/۶/۵۱.
[۱۹۶] . ماهنامه مسجد، سال دوازدهم، شماره ۷۰، ۱۳/۱۰/۱۳۷۰.
[۱۹۷] . بورکهارت، هنر اسلامی، زبان و بیان، ص۱۶.
[۱۹۸] . کنزالعمال، ج۶،ص۶۵۲.
[۱۹۹] . همان، ج۷، ص۶۴۹.
[۲۰۰] . مستدرک الوسائل، ج۳، ص۳۶۳.
۲۰۱] . من لایحضره الفقیه، ج۱،ص۱۶۹.