مجموعه ویژگىهاى و برکات ماه رمضان
ویژگیهای ماه رمضان -
۱. ماه خدا
- قال رسول الله صلىاللهعلیهوآله:شعبنان، ماه من است و ماه رمضان، ماه خداست .
- قال رسول الله صلىاللهعلیهوآله:ماه رمضان، ماه خداست و ماه شعبان، ماه من است؛ شعبانِ پاککننده و رمضانِ پوشاننده [و جبرانکننده گناهان] .
- قال رسول الله صلىاللهعلیهوآله: رمضان، ماه خداست. این ماه، بهار فقیران است .
- الإمام علیّ علیهالسلام:رمضان، ماه خداست؛ شعبان، ماه پیامبر خداست و رجب، ماه من است.
پیامبر اکرم صلىاللهعلیهوآله در توصیف ماه رمضان فرمود: آن، ماهى است که در آن به میهمانى خدا دعوت شدهاید و در آن، از اهل کرامت خدا قرار داده شدهاید. نفَسهایتان در آن، تسبیح است؛ خوابتان در آن، عبادت است؛ عمل(خیرِ) شما در آن، پذیرفته است؛ و دعاى شما در آن، مستجاب است.
۲.ماه میهمانى خدا
- قال رسول الله صلىاللهعلیهوآله ـ فی وَصفِ شَهرِ رَمَضانَ ـ : پیامبر اکرم صلىاللهعلیهوآله در توصیف ماه رمضان فرمود: آن، ماهى است که در آن به میهمانى خدا دعوت شدهاید و در آن، از اهل کرامت خدا قرار داده شدهاید. نفَسهایتان در آن، تسبیح است؛ خوابتان در آن، عبادت است؛ عمل(خیرِ) شما در آن، پذیرفته است؛ و دعاى شما در آن، مستجاب است.
- قال رسول الله صلىاللهعلیهوآله: پیامبر خدا صلىاللهعلیهوآله فرمود: چون روز قیامت شود، منادى ندا مىدهد: «کجایند میهمانان خدا ؟» پس روزهداران را مىآورند ... ، آنان را بر مَرکبهایى عالى از [جنس] نور سوار مىکنند، و در حالى که تاج کرامت بر سر آنان است، آنان را به بهشت مىبرند.
-امام على علیهالسلام در خطبه خویش در اولین روز از ماه رمضان فرمود: اى روزهدار! در کار خود بیندیش، که تو در این ماه، میهمان پروردگار خویش هستى! بنگر که در شب و روزت چگونهاى و چگونه اعضاى خود را از نافرمانى پروردگارت نگه مىدارى!
بنگر! مبادا در شب، خواب باشى و در روز، غافل. پس، این ماه بگذرد و [بار] گناهت بر دوشت مانده باشد و آنگاه که روزهداران پاداشهاى خود را مىگیرند، از زیانکاران باشى و آنگاه که آنان از کرامت مولایشان نصیب مىبرند، از محرومان باشى و آنگاه که آنان از سعادت همسایگى با پروردگارشان برخوردار مىگردند، تو از راندهشدگان باشى!
پیامبر خدا صلىاللهعلیهوآله فرمود: چون روز قیامت شود، منادى ندا مىدهد: «کجایند میهمانان خدا ؟» پس روزهداران را مىآورند ... ، آنان را بر مَرکبهایى عالى از [جنس] نور سوار مىکنند، و در حالى که تاج کرامت بر سر آنان است، آنان را به بهشت مىبرند.
- قال الإمام الباقر علیهالسلام: ماه رمضان، ماه رمضان! روزهداران در آن، میهمانان خدا و اهل کرامت الهىاند. هر کس ماه رمضان بر او وارد شود و او روزش را روزه بگیرد و بخشى از شبش را به عبادت و نماز بایستد و از آنچه خداوند بر او حرام کرده، پرهیز کند، بدون حساب وارد بهشت مىشود
۳.سَرور ماهها
- قال رسول الله صلىاللهعلیهوآله:ماه رمضان، سَرور ماههاست .
- قال الإمام الرضا علیهالسلام:امام رضا علیهالسلام فرمود: چون روز قیامت شود، ماهها را به رستاخیز مىآورند، در حالى که ماه رمضان، که با هر زیور نیکویى آراسته است، پیشاپیش آنهاست. آن روز، ماه رمضان در میان ماهها، همچون ماه در میان ستارههاست. مردمى که آنجا گرد آمدهاند، به یکدیگر مىگویند: دوست داشتیم که این چهرهها را مىشناختیم!
منادى، از سوى خداى متعال ندا سر مىدهد که: «اى همه آفریدگان! اینها، سیماى ماههایى است که نزد خداوند، از روزى که آسمانها و زمین را آفرید، شمارشان در کتاب خدا دوازده تاست. سَرور و برترِ آنها، ماه رمضان است. آن را آشکار ساختم تا برترى ماه مرا بر ماههاى دیگر بشناسید و تا براى مردان و زنانى که بنده مناند، شفاعت کند و من هم شفاعتش را درباره آنان بپذیرم.»
۴. شب قدر، در ماه رمضان است
- قال رسول الله صلىاللهعلیهوآله:ماه رمضان، شما را فرا رسیده است؛ ماهى مبارک ... که در آن، شب قدر است که بهتر از هزار ماه است. محروم، کسى است که از آن شب، محروم بماند.
- از پیامبر خدا درباره شب قدر پرسیدند و من هم مىشنیدم. فرمود: «آن، در هر ماه رمضانى هست.»
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) فرمود: ماه رمضان، شما را فرا رسیده است؛ ماهى مبارک ... که در آن، شب قدر است که بهتر از هزار ماه است. محروم، کسى است که از آن شب، محروم بماند.
- مسند ابن حنبل عن أبی مرثد: از ابوذر پرسیدم: آیا از پیامبر خدا درباره شب قدر پرسیدهاى؟
گفت: «من از همه مردم، بیشتر، پرسشگر آن بودم .
گفتم: اى پیامبر خدا! مرا از شب قدر آگاه ساز که آیا در رمضان است یا در غیر آن؟
فرمود: "در رمضان است."
گفتم: آیا همراه با پیامبران است، تا وقتى که باشند و چون پیامبران بمیرند، شب قدر هم برداشته مىشود، یا آن که شب قدر تا روز قیامت هست؟
فرمود: تا روز قیامت هست.»
---------------------------------------
منبع:ماه خدا، محمدی ری شهری،ج ۱، ص ۳۸.
برکات ماه رمضان
۱.آمرزش الهى
- قال رسول الله صلىاللهعلیهوآله: رمضان را به این خاطر رمضان نامیدهاند که گناهان را مىسوزاند .
- قال رسول الله صلىاللهعلیهوآله: آیا مىدانید که چرا شعبان را شعبان نامیدهاند؟ چون از آن، خیر فراوان براى رمضان، منشعب مىشود، و رمضان را به این خاطر رمضان نامیدهاند که گناهان در آن، سوزانده مىشوند .
هر کس رمضان را از روى ایمان و براى خدا و پاداش او، روزه بگیرد و به عبادت برخیزد، گناهان گذشتهاش آمرزیده مىشود؛ و هر کس شب قدر را از روى ایمان و به امید پاداش الهى، به عبادت بایستد، گناهان گذشتهاش بخشوده مىگردد.
- الدرّ المنثور عن عائشة: به پیامبر صلىاللهعلیهوآله گفتند: اى پیامبر خدا! رمضان چیست؟ فرمود: «خداوند در آن، گناهان مؤمنان را مىسوزاند و مىآمرزد.»
- قال رسول الله صلىاللهعلیهوآله:هر کس رمضان را از روى ایمان و براى خدا و پاداش او، روزه بگیرد و به عبادت برخیزد، گناهان گذشتهاش آمرزیده مىشود؛ و هر کس شب قدر را از روى ایمان و به امید پاداش الهى، به عبادت بایستد، گناهان گذشتهاش بخشوده مىگردد.
- قال رسول الله صلىاللهعلیهوآله: ماه رمضان، ماهى است که خداوند، روزه آن را بر شما واجب ساخت. پس هر کس آن را از روى ایمان و به امید پاداش الهى روزه بدارد، از گناهانش بیرون مىآید، همچون روزى که مادرش او را زاده است .
- قال رسول الله صلىاللهعلیهوآله:هر کس رمضان را روزه بدارد و آن را با صدقه به پایان ببرد و با غسل به نمازگاه برود، آمرزیده باز مىگردد .
- قال رسول الله صلىاللهعلیهوآله:خداوند به فرشتهاى فرمان مىدهد که در هر روز از ماه رمضان در هوا ندا دهد: «اى بندگان من! مژده! گناهان گذشته شما را بخشیدم و شفاعت شما را درباره یکدیگر در شب قدر قبول کردم، مگر آن که با شراب افطار کرده باشد، یا از برادر مسلمانش کینه در دل داشته باشد.»
- قال رسول الله صلىاللهعلیهوآله:هماا رمضان، ماهى است که خداوند، روزه آن را واجب کرده است و من قیام (براى نماز) را در آن، سنّت قرار دادهام . پس هر کس آن را از روى ایمان و به خاطر ثواب الهى روزه بدارد، از گناهان خارج مىشود، همچون روزى که مادرش او را زاده است.
- قال رسول الله صلىاللهعلیهوآله: هر کس رمضان را روزه بدارد و حدود آن را بشناسد و خود را از آنچه سزاوار خویشتندارى در این ماه است، نگه بدارد، گناهان پیشین را پاک کرده است.
۲.آزادى از آتش دوزخ
- قال رسول الله صلىاللهعلیهوآله:ماه رمضان را ماه آزادسازى نامیدهاند؛ چون خداوند در هر روز و شب، ششصد آزادشده دارد و نیز در آخر ماه، به اندازه آنچه در (روزها و شبهاى) گذشته آزاد کرده است .
- قال رسول الله صلىاللهعلیهوآله:خداوند، در هر شب (ماه) رمضان، ششصد هزار آزادشده از آتش دارد. بیهقى در فضائل الأوقات گفته است: نزد علماى ما، مقصود از عدد یادشده، «فراوانى» است، نه همان عدد یادشده در روایت. و همه اینها ـ که خدا داناتر است ـ براى کسى است که حدود این ماه را بشناسد و حقوق آن را نگه دارد. پس چون آخرین شب فرا رسد، خداوند به شمار همه آنچه پیشتر آزاد کرده، آزاد مىکند .
قال رسول الله صلىاللهعلیهوآله:خداوند را در هر روز جمعه، ششصد هزار آزادشده از آتش است که همه آنان شایسته آناند؛ و (خداوند را) در هر ساعت از شب یا روز ماه رمضان، هزار آزادشده از آتش است که همه آنان شایسته آناند؛ و او را در روز فطر، به اندازه آزادشدگان در این ماه و جمعه است .
- قال رسول الله صلىاللهعلیهوآله:خدا را به هنگام هر نوبت افطار، آزادشدگانى از آتش است .
امام صادق علیهالسلام: چون شب اوّل ماه رمضان شود، خداوند، از آفریدگان، هر کس را بخواهد، مىآمرزد. پس چون شب بعد فرا رسد، دو برابر آنان را مىآمرزد. شب بعد، دو برابر همه آنانى را که آمرزیده و آزاد کرده است، مىآمرزد، تا [آن که در] آخرین شب ماه رمضان، دو برابر آنچه در هر شب آزاد کرده است، از آتش آزاد مىکند.
- قال الإمام الصادق علیهالسلام: خدا را در هر شب ماه رمضان، آزادشدگان و رهاشدگانى از آتش است، مگر کسى که با شراب افطار کند . پس چون آخرین شبِ آن فرا رسد، به اندازه همه کسانى که در این ماه آزاد کرده است، آزاد مىکند .
-امام صادق علیهالسلام: چون شب اوّل ماه رمضان شود، خداوند، از آفریدگان، هر کس را بخواهد، مىآمرزد. پس چون شب بعد فرا رسد، دو برابر آنان را مىآمرزد. شب بعد، دو برابر همه آنانى را که آمرزیده و آزاد کرده است، مىآمرزد، تا [آن که در] آخرین شب ماه رمضان، دو برابر آنچه در هر شب آزاد کرده است، از آتش آزاد مىکند.
مجموعه برکات و ویژگىهاى ماه رمضان
- قال رسول الله صلىاللهعلیهوآله ـ درباره فضیلت ماه رمضان ـ ماهى است که آغاز آن رحمت، میانه آن آمرزش و پایان آن اجابت [دعا] و آزادى از آتش است .
-پیامبر در خطبه خویش در آخرین جمعه ماه شعبان فرمود: اى گروه مردم! هر گاه هِلال ماه رمضان برآید، شیاطینِ سرکش به بند کشیده مىشوند، درهاى آسمان و درهاى بهشت و درهاى رحمت، گشوده، و درهاى آتش، بسته مىشوند.
-پیامبر خدا در مُژده دادن به یاران خویش فرمود: رمضان، شما را فرا رسیده است. ماهى مبارک، شما را فرا رسیده که خداوند، روزهدارىِ آن را بر شما واجب ساخته است. در این ماه، درهاى بهشت، گشوده و درهاى جهنّم، بسته مىشوند و شیاطین به بند کشیده مىشوند. در آن، شبى است که بهتر از هزار ماه است. هر کس از خیر آن محروم شود، به یقین، محروم مانده است .
پیامبر در خطبه خویش در آخرین جمعه ماه شعبان فرمود: اى گروه مردم! هر گاه هِلال ماه رمضان برآید، شیاطینِ سرکش به بند کشیده مىشوند، درهاى آسمان و درهاى بهشت و درهاى رحمت، گشوده، و درهاى آتش، بسته مىشوند
- قال رسول الله صلىاللهعلیهوآله: چون شب اوّلِ ماه رمضان شود، خداى با عظمت ندا دهد: «... اى جبرئیل! به زمین فرود آى و شیاطین سرکش را به بند کش تا روزه بندگانم را بر آنان تباه نسازند.»
- قال رسول الله صلىاللهعلیهوآله: چون اوّلین شب (ماه) رمضان شود، درهاى آسمان، گشوده شوند. پس هیچ درى از آنها بسته نمىشود تا آن که آخرین شب رمضان فرا رسد. هیچ بنده مؤمنى در شبى از آن، نماز نخوانَد، مگر آن که خداوند براى هر سجده، هزار و پانصد حسنه بنویسد و برایش خانهاى از یاقوت سرخ که شصت هزار در دارد، در بهشت بنا کند که براى هر درى قصرى طلایى و آراسته به یاقوت سرخ است. پس چون اوّلین روز (ماه) رمضان را روزه بگیرد، همه گناهان گذشتهاش تا مثل آن روز، آمرزیده شود. و هر کس به (ماه) رمضان برسد، هر روز، هفتاد هزار فرشته از نمازِ بامداد تا آنگاه که (خورشید) پوشیده در حجاب شود، براى او آمرزش مىطلبند. و براى او در برابر هر سجدهاى که شب یا روز در ماه رمضان به جا آورده است، درختى خواهد بود که سوار، در (امتداد) سایه آن (باید) پانصد سال راه برود.
بهرهورى از برکات ماه رمضان
- قال رسول الله صلىاللهعلیهوآله: بدبخت، کسى است که در این ماه بزرگ، از آمرزش الهى محروم بماند.
- قال رسول الله صلىاللهعلیهوآله: بدبخت واقعى، کسى است که این ماه از او بگذرد؛ ولى گناهانش آمرزیده نشوند. پس آنگاه که نیکوکاران به جوایز پروردگار کریمشان دست مىیابند، او زیانکار (بازنده) مىگردد .
- قال رسول الله صلىاللهعلیهوآله:هر کس از ماه رمضان بیرون آید، ولى آمرزیده نشود، پس خدا او را نیامرزد!
- پیامبر به هنگام ورود به ماه رمضان فرمود: همانا این ماه، شما را فرا رسیده است. در آن، شبى است بهتر از هزار ماه. هر کس از آن محروم ماند، از همه خیر محروم مانده است و جز محروم، از خیر آن بىبهره نمىماند.
- قال رسول الله صلىاللهعلیهوآله: جبرئیل نزد من آمد و گفت: «هر کس ماه رمضان را دریابد و آمرزیده نشود و وارد آتش شود، پس دور باد از رحمت خدا! بگو: آمین»، من هم گفتم: آمین .
- قال رسول الله صلىاللهعلیهوآله: هر کس ماه رمضان را دریابد، ولى آمرزیده نشود، پس دور باد از رحمت خدا! و هر کس شب قدر را دریابد، ولى آمرزیده نشود، پس دور باد از رحمت خدا!
- قال الإمام الصادق علیهالسلام: هر کس در ماه رمضان آمرزیده نشود، تا سال آینده آمرزیده نمىشود، مگر آن که روز عرفه را درک کند
پیامبر به هنگام ورود به ماه رمضان فرمود: همانا این ماه، شما را فرا رسیده است. در آن، شبى است بهتر از هزار ماه. هر کس از آن محروم ماند، از همه خیر محروم مانده است و جز محروم، از خیر آن بىبهره نمىماند
ظاهر احادیث فوق، هشدار و بیم دادن است؛ امّا باطن آنها بشارت است، به ویژه احادیث پیامبر صلىاللهعلیهوآله که کسانى را که در این ماه، مشمول آمرزش الهى نمىشوند، نفرین مىکند و آنان را بدبخت مىشمارد. از این رو، عالم ربّانى مرحوم آیة الله میرزا جواد آقا ملکى تبریزى (م ۱۳۴۳ ق) مىگوید:
از رساترین نکاتى که در بشارت به ماه رمضان روایت شده، نفرین پیامبر صلىاللهعلیهوآله بر کسانى است که در این ماه آمرزیده نمىشوند، آنجا که فرموده است: «آمرزیده مباد کسى که ماه رمضان از او بگذرد و آمرزیده نشود!»
از آنجا که پیامبر صلىاللهعلیهوآله رحمتى براى جهانیان برانگیخته شده است، این نفرین، بشارت بزرگى به رحمت گسترده و فراگیرىِ آمرزشِ الهى در این ماه است، وگرنه ایشان با آن که رحمتى براى جهانیان است، هرگز مسلمانى را نفرین نمىکند، هر چند فردى گنهکار باشد.
----------------------------------
منبع:ماه خدا، محمدی ری شهری،ج ۱، ص ۸۲.
عظمت و احترام ماه رمضان
- قال رسول الله صلىاللهعلیهوآله: به هنگام فرا رسیدن ماه رمضان «سبحان الله! چه چیز به استقبال شما مىآید؟! و شما چه چیز را استقبال مىکنید؟!» پیامبر صلىاللهعلیهوآله این جمله را سه بار تکرار فرمود.
- قال رسول الله صلىاللهعلیهوآله:اگر بندگان مىدانستند که در رمضان چه [برکاتى] هست، آرزو مىکردند که رمضان، یک سال باشد .
روزى پیامبر خدا براى ما خطبه خواند و فرمود: «اى مردم! ماه خدا با برکت و رحمت و آمرزش، به شما روى آورده است؛ ماهى که نزد خدا برترینِ ماهها، روزهایش بهترینِ روزها، شبهایش برترینِ شبها، و ساعاتش بهترینِ ساعتهاست ... .»
- قال رسول الله صلىاللهعلیهوآله: اگر مىدانستید که در رمضان براى شما چه (نعمتها و برکاتى) هست، از خداوند بیشتر سپاسگزارى مىکردید.
- قال رسول الله صلىاللهعلیهوآله:ماه رمضان نزد شما مثل ماههاى دیگر نباشد؛ چرا که نزد خداوند، احترام و بر سایر ماهها برترى دارد. در ماه رمضان، روزِ روزهدارى شما مثل روزِ خوردنتان نباشد! (ادب و حرمت این ماه را نگه دارید) .
- قال الإمام علیّ علیهالسلام: روزى پیامبر خدا براى ما خطبه خواند و فرمود: «اى مردم! ماه خدا با برکت و رحمت و آمرزش، به شما روى آورده است؛ ماهى که نزد خدا برترینِ ماهها، روزهایش بهترینِ روزها، شبهایش برترینِ شبها، و ساعاتش بهترینِ ساعتهاست ... .»
- حضرت علی علیه السلام در خطبه خویش در اوّلین روز ماه رمضان فرمود: اى مردم! این ماه، ماهى است که خداوند، آن را بر ماههاى دیگر برترى داده است، همچون برترى ما بر دیگر مردم. و ماهى است که درهاى آسمان و درهاى رحمت، در آن گشوده مىشوند و درهاى دوزخ در آن بسته مىشوند. و ماهى است که نِدا[ى خداوند متعال] در آن شنیده مىشود، دعا در آن مستجاب مىگردد و گریه مورد ترحّم قرار مىگیرد. و ماهى است که در آن، شبى وجود دارد که فرشتگان در آن شب از آسمان فرود مىآیند و بر مردان و زنان روزهدار، به اذن پروردگارشان، تا دمیدن صبح، سلام مىدهند ... .
اى مردم! خورشید و ماههاى ماه رمضان بر مردان و زنان روزهدار، با رحمت مىتابد و هیچ روز و شبى از این ماه نیست، مگر آن که از سوى خداى متعال، بر این امّت، نیکى فرو مىبارد ... .
بندگان خدا! این ماه شما، همچون ماهها[ى دیگرتان] نیست؛ روزهایش برترینِ روزها، شبهایش برترینِ شبها و ساعاتش بهترینِ ساعتهاست ... .
-امام سجّاد علیهالسلام در دعاى خود به هنگام ورود ماه رمضان فرمود: ستایش، خدایى را که ما را به ستایش خود، رهنمون ساخت و ما را از اهل حمد خویش قرار داد تا سپاسگزار نیکى او باشیم و بدین سبب، به ما پاداش نیکوکاران را عطا کند .
ماهى است که درهاى آسمان و درهاى رحمت، در آن گشوده مىشوند و درهاى دوزخ در آن بسته مىشوند. و ماهى است که نِدا[ى خداوند متعال] در آن شنیده مىشود، دعا در آن مستجاب مىگردد و گریه مورد ترحّم قرار مىگیرد. و ماهى است که در آن، شبى وجود دارد که فرشتگان در آن شب از آسمان فرود مىآیند و بر مردان و زنان روزهدار، به اذن پروردگارشان، تا دمیدن صبح، سلام مىدهند ...
سپاس خدایى را که ما را بىمنّت، برخوردار از دین خود ساخت و ما را براى آیین خویش ویژه ساخت و راههاى احسان خود را براى ما هموار ساخت تا با منّت او، این راهها را پیموده، به رضوان او برسیم؛ سپاسى که از ما بپذیرد و با آن از ما خشنود گردد. سپاس خداوندى را که ماه رمضانِ خود را یکى از آن راهها قرار داد، ماه روزهدارى، ماه اسلام، ماه پاککننده، ماه آزمون و پاک شدن از گناه، و ماه قیام براى عبادت ... .
- امام سجّاد علیهالسلام در دعاى خویش با ماه رمضان اینگونه وداع میکرد: بدرود، اى ماه بزرگتر خدا و اى عید اولیاى الهى!
بدرود، اى بهترین اوقاتى که همراهت بودیم و اى بهترین ماه در میان روزها و ساعتها!
بدرود، اى ماهى که برآمدن آرزوها در آن، نزدیک شد و کارها[ى نیک] در آن، گسترش یافت!
بدرود، اى همنشینى که تا بود، قدر و بهایش بزرگ بود و چون از دست مىرود، فقدانش دردناک است و [اى] مایه امیدى که جدایى از آن، ناراحتکننده است!
- قال الإمام الصادق علیهالسلام:ماه رمضان، حق و حرمتى دارد که هیچ یک از ماهها شبیه آن نیست .