انسان موجودی اجتماعی است و خواهان بر قراری ارتباط با دیگران می‌باشد و این نیاز به ارتباط با هم نوع جوانان پررنگ تر می‌باشد و چون در روزگار فعلی کم نیستند محیط هایی که با ایجاد جذابیت‌های کاذب درصدد جذب و به انحراف کشاندن جوانان ما را دارند از این رو می‌بایست پدر و مادران قبل از آنکه جوانان آنان گرفتار چنین دام‌هایی شوند آنان را با مکانهایی سالم و سازندهای آشنا سازند و بهترین و سازنده‌ترین مکان برای یک جوان مسجد می‌باشد البته چون جوان به طور فطری و غریزی جذب محیطهای زیبا و جذاب می‌شود بنابراین می‌بایست مساجد ما، به مکانهایی جذاب و دلپذیر تبدیل شوند و جذابت یک مسجد به دو چیز می‌باشد یکی جذابیت ظاهری و دیگری جذابیت باطنی است و منظور ما از جذابیت ظاهری رعایت بهداشت و پاکیزگی مسجد و نماز گذاران می‌باشد و جذابیت باطنی همان جذبه اخلاقی اهل مسجد به ویژه دست اندرکاران مسجد می‌باشد و نکته دیگری که می‌بایست در مساجد به آن پرداخت تا جوانان با شوق فراوان رو به مساجد آورند برآورده ساختن نیازهای بر حق آنان چون علمی، اقتصادی، تفریح و شادی و فرهنگی می‌باشد و باید این نیازها برآورده شود.
کلید واژه : جوان، مسجد، جذابیت، بهداشت، پاکیزگی، اجتماع، نیاز
مقدمه
مسجد اولین مکانی است که در مدینه به دست پیامبر بنا شد و این مسجد نبوی بود که به کانون مسلمان به ویژه جوانان بدل گردید و با جاذبه والای خود توانست بسیاری از جوانان را به سوی خود فرا خواند و آنان را به راه مستقیم رهنمون سازد . مسجد النبی چنان توسط پیامبر برنامه ریزی و طراحی شد که توانست نیازهای فطری و اجتماعی جوانان را به بهترین صورت جواب دهد و آنان را به سوی خود جذب نماید. در انقلاب اسلامی ایران نیز ما شاهدیم که هسته انقلاب در مساجد شکل گرفت و دلیل آن این بود که مساجد توانستند جوانان را به خود جذب نمایند و با به کارگیری و مسیر درست دادن به شور و نشاط بی بدیل جوانان توانستند رژیم سیاه پهلوی را محو و نابود سازند و در زمان فعلی هم تنها راه کار موفق برای حفظ و حراست از جوانان در برابر شبیخون فرهنگی نظام غرب بالا بردن جذابیت مساجد و جذب نمودن جوانان به این مکان امن الهی است. یکی از علتهای فساد جوانان جدایی آنان از محیط پاک و حضور در محیطهای آلوده به گناه است انسان یک موجود اجتماعی است و این یک امر فطری است و در روایات ما بر اجتماعی بودن انسان تصریح شده است و انسان را ازشبها تنها در خانه خوابیدن، تنها مسافرت نمودن و تنها غذا خوردن منع می‌کند و وی را بر حضور در اجتماع تشویق می‌کند و بسیاری از امور مسلمانان همانند حج، جهاد و نماز جماعت به طور جمعی و گروهی است.
اما هر اجتماع و هر گروهی نمی‌تواند محل مناسبی برای حضور ما باشد و ممکن است برای ما آثار منفی در پی داشته باشد از این روست که خداوند ما را از حضور در مکانهای آلوده به گناه و فساد بر حذر می‌دارد. جوانان ما دوست دارند که در مکانهایی به همراه هم سن و سالهای خودشان به سر ببرند چرا که آنان سرشار از شور و نشاطند و این وظیفه هر پدر و مادر فهیم و خردمندی است که همانگونه که مراقب است که جوانش در محیطی که امکان آلوده شدن جسم او می‌رود حضور پیدا نکند از حضور در مکانی که امکان آلوده شدن روح او و به تباهی کشیده شدن فطرت پاک الهی او می‌رود نیز جلوگیری به عمل آورد.
امروزه مکانهایی که جوانان ما را به سوی خود جذب می‌کنند و آنان را به مسیر انحراف می‌کشاند کم نیستند مکانهایی چون قهوه خانه‌ها که دروازه ورود جوانان ما به اعتیاد است چرا که سیگار و قلیان اولین گام به سمت اعتیاد است و تمام کسانی که گرفتار این طاعون سیاه شده‌اند از در سیگار و قلیان وارد این خانه وحشت شده‌اند. همه انسان‌ها احتیاج به آب دارند و اگر شما به کسی آب سالم و پاک و بهداشتی ندهید وی برای اینکه از تشنگی نمیرد چاره ای جز این که از آب ناسالم و غیر بهداشتی استفاده نماید نخواهد داشت.
اگر ما جوانان را در محیطی پاک و سالم قرار ندهیم تا در آن محیط به رفع نیاز اجتماعی بودن خویش بپردازند و در میان هم سن و سالان خودشان به شور و نشاط بپردازند و به آرامش برسند، امکان اینکه آنان خود را در محیطی ناسالم قرار دهند بسیار زیاد خواهد بود بنابراین قبل از اینکه جوان ما بخواهد چون انسانی تشنه خودش رفع نیاز فطری خویش را بر عهده گیرد این ما هستیم که می‌بایست برای او محیطی خوب و سالم فراهم سازی که بتواند در آن در میان هم سن و سالان خودش به شور و نشاط پردازد و انرژی بیکران خویش را تخلیه سازد بدون آنکه در گیر فسادهای اخلاقی شود.
بهترین مکانی ما می‌توانیم برای جوانان مان در نظر بگیریم مساجد می‌باشند، مساجد که هم دنیای فرزند ما را سبز و خرم می‌سازد و هم آخرت وی را آباد می‌نماید. مسجد اولین کانون اجتماعی است که در اسلام شکل گرفت و اولین کاری است که پیامبر صلی الله علیه بعد از ورودشان به مدینه انجام دادند.
مسجد النبی مکانی بود که مسلمانان به ویژه جوانان در آن گرد هم می‌آمدند و نیاز فطری خود را برطرف می‌ساختند و در آنجا بود که هم به صفای باطن خویش می‌پرداختند و هم در کنار دوستان پارسا و پرهیزگار خویش لحظات خوشی را تجربه می‌کردند و چون نیاز فطریشان در آن محیط پاک و با صفا بر آورده می‌شد دیگر نیازی نداشتند که در مکانی غیر از آن حضور پیدا کنند و این گونه بود که پیامبر جوانان بسیاری را از فساد دور ساختند و آنان را به راه سعادت و هدایت رهنمون ساختند.
جوانی که به مسجد آمد و شد داشته باشد و این خانه خدا را خانه دوم خود سازد یقینا خود را در معرض نسیم رحمت الهی قرار داده است و آثار و برکت بسیاری را شامل خویش خواهد ساخت که ما برای شما برخی از این آثار و برکات مهم را که در روایات آمده است بیان می‌نمایم باشد که انگیزه ای شود برای حضور هر چه بیشتر جوانان در مساجد.
امیر المومنین علی علیه السلام در حدیث زیبایی (میزان الحکمه/ج۵/ص ۲۲۶/ح۸۴۹۸)هشت اثر را بیان می‌فرمایند، ایشان می‌فرمایند هر که به مسجد آمد و شد کند به یکی از این هشت چیز دست یابد که ما برای شما این هشت اثر را به ترتیب و همراه با توضیح کوتاهی بیان می‌نماییم.
یافتن برادری به خاطر خدا
همه ما در زندگی دوستانی داریم و داشته‌ایم که با آنان به رفاقت پرداخته و از رفاقت با برخی از آنان دچار اندوه شده‌ایم چرا که برخی را که گمان کرده بودیم دوست و رفیق راه هستند به ما خیانت‌ها و ظلمهایی کرده‌اند که ما هرگز باورمان نمی‌شد که این چنین مورد بی مهری آنان قرا بگیریم.
بهترین دوستی، دوستی‌ای می‌باشد که بنای آن به خاطر خدا باشد و بهترین دوست کسی است که ما را به خاطر خداوند دوست داشته باشد این چنین دوستی به ما جفا نمی‌کند و اگر ما خواستیم به خطا برویم و گام در تباهی گذاریم دست ما را خواهد گرفت و ما را از هلاکت نجات خواهد بخشید، چرا که او ما را به خاطر خدا دوست دارد
یا دانشی جدید
مهم‌ترین دانشی که فرزند ما می‌بایست بیاموزد و اگر آن را خوب فرا نگیرد به قیمت از دست رفتن سعادت ابدی او تمام خواهد شد، دانش احکام دین است جوانی که مسجد را خانه دوم خود قرار می‌دهد و به آن آمد و شد دارد، ناخواسته احکام دین را از امام جماعت مسجد و سایر مومنین خواهد آمد و افزون بر احکام دین سایر دانشهایی که به دین ارتباط دارد و می‌بایست جوان بیاموزد چون اعتقادات، تجوید و تفسیر قرآن را خواهد آموخت. در برخی از مساجد افزون بر دانشهایی مرتبط به دین دانشهایی چون یادگیری زبانهای زنده دنیا چون انگلیسی و عربی آموزش داده می‌شود
یا آیتی محکم
خداوند برای اینکه ما انسان‌ها او را درک کنیم و پی به وجود بزرگ و عظیم او ببریم و از آنجا که خداوند قابل مشاهده نمی‌باشد و او را با چشم سر نمی‌توانیم ببینیم نشانه‌هایی قرار داده است که ما با مشاهده این آیات و نشانه‌ها توسط چشم دل می‌توانیم وجود خدا را حس کنیم. در قرآن کریم بعضی از این آیات و نشانه‌ها برای ما ذکر شده است به طور مثال در سوره روم آیه ۲۱ خداوند یکی از آیات و نشانه های خود را خلقت همسر از جنس خودمان برای ما بیان می‌کند
جوانی که در مسجد حضور پیدا می‌کند و بعد از نماز به تلاوت قرآن مشغول می‌شود و گوش به تفسیر قرآن امام جماعت می‌سپارد با آیات و نشانه های الهی بسیاری آشنا می‌شود که این آیات و نشانه‌ها ایمان وی را چون کوه پایدار و محکم خواهد ساخت و انس وی را با آفریدگار زیاد می شازد و وی را از گزند شیطان در امان خواهد داشت
یارحمتی که آن را چشم به راه بود
مسجد خانه خداست و کسی که به مسجد می‌رود در اصل به مهمانی خدا می‌رود و خدا صاحب خانه و میزبان وی است و بر صاحب خانه است که مهمان خود را گرامی دارد و اگر مهمان حاجت و خواسته ای داشت، حاجت و خواسته‌ی او را به حرمت مهمان بودن بر آورده سازد و او را نا امید نسازد. جوانی که به خانه خدا آمد و شد داشته باشد و بعد از نمازهایش از خدا این صاحب خانه کریم حاجتی بخواهد از خداوند بخشنده بعید است که وی را ناامید سازد و به مرادش نرساند و وی را از نسیم دلنواز رحمت خویش محروم سازد
یا سخنی شیرین که او را از هلاکت برهاند
یا شنیدن کلمه ای که به هدایت رهنمون سازد
جوان با حضور خود در مسجد احکام دین و اصول و معارف دین خویش را فرا می‌گیرد او هر روز گوش به سخنان و موعظه و پند و اندرزهای امام جماعت مسجد می‌سپارد و این یادگیری احکام دین و معارف دین و شنیدن سخنان و پندها باعث خواهد شد که گرفتار گناه و خطا نشود و از شر ابلیس در امان بماند و به هلاکت و فلاکت نیفتد و پا از راه هدایت بیرون ننهد. کم نبودند جوانانی که با حضور در مساجد و شنیدن پندها و موعظه‌ها دست از گناهان خویش برداشتند و پی به اشتباه‌ها و خطاهای خویش بردند و گام در راه سعادت و هدایت نهادند
یا آن که گناهی را از ترس خدا ترک گوید
جوانی که در مسجد به نمازگزاردن مشغول می‌شود خدا را با تمام وجود خویش حس می‌کند او هر گاه به نماز می‌ایستد ناخود آگاه خضوع می‌کند، او هر گاه به رکوع و سجود می‌رود پی به بزرگی و عظمت خداوند بی همتا و کوچکی و ضعیف بودن خود می‌برد.
او که پی به حقیقت نماز برده است و او که با خواندن قرآن و تدبر در آیات آن به این حقیقت دست یافته که نتیجه اعمال پسندیده بهشت است و نتیجه اعمال ناپسند دوزخ، دیگر حاضر نخواهد بود به این راحتی تن به گناه دهد و دل پاک الهی خویش را لکه دار و کدر سازد : شما برای پی بردن به حقیقت کلام حضرت امیرالمومنین علیه السلام کافی است آمار بگیرید و ببینید آیا فساد های اخلاقی رایج در میان جوانان چون اعتیاد به مواد مخدر در مساجد بیشتر است یا در جاهایی چون قهوه خانه‌ها و کافی شاپ ها، پارک‌ها و سینماها و سالنهای بیلیارد و.... شما به ندرت جوانی را در مسجد پیدا می‌کنید که گرفتار فساد و گناه باشد اما در مکانهایی که در بالا برای شما ذکر کردیم زیاد می‌بینیم جوانانی را که گرفتار دام ابلیس شده‌اند.
آیا این مقایسه بین جوانان در مسجد و سایر مکان‌ها کافی نیست برای ترغیب ما به تشویق جوانان مان برای حضور در مساجد
یا گناهی را از روی شرم و حیا ترک کند
جوانی که درمسجد حضور فعال دارد مردم وی را به عنوان جوان معتقد به دین می‌شناسند و همین دیدگاه مردم به وی باعث خواهد شد که اگر اسباب گناهی برای این جوان فراهم شد او از سر شرم و حیا آن را ترک کند. حضور جوان در مسجد و در زمره جوانان اهل مسجد قرار گفتن او را در برابر هجمه فرهنگی دشمنان تا حد بسیار زیادی بیمه می‌کند
جذابیت مسجد
آشنا ساختن جوانان با مساجد و مانوس کردن آن‌ها با این مکان امن الهی یک گام بلند است برای این که جوانان ما را از کمند ابلیس رهانیده و رو به خوشبختی و سعادت نهند اما این گام بلند به تنهایی نمی‌تواند که جوانان ما را در زمره مسجدیان و مومنان قرار دهد بلکه یک گام بلند دیگر نیز باید به درستی برداشته شود که آن گام را باید دست اندر کاران و متولیان مساجد بردارند و آن جذاب نمودن مساجد است.
شاید هنگامی که سخن از جذاب بودن مساجد به میان می‌آید کسی گمان کند که جذاب بودن مسجد یعنی این که ساختمان آن مجلل و پر زرق و برق باشد اما منظور ما از جذابیت در مسجد این نیست و در روایات ما زینت شدن مساجد همچون کنیسه‌ها و کلیساها را یکی از نشانه های آخرالزمان بیان شده است .
مگر نه این است که مسجد پیامبر در زمان پیامبر و صدر اسلام مسجدی بسیار جذاب برای مردم به ویژه جوانان بود در حالیکه بسیار ساده و بی آلایش بود. آن هنگام مسجدی جوانان را به سوی خود می‌کشاند و جذب می‌سازد که دو جذابیت در آن ایجاد شود یکی جذابیت ظاهر است و دیگر جذابیت باطن می‌باشد
جذابیت ظاهری
انسان به طور فطری و غریزی خواهان و دوستدار بهداشت و پاکیزگی و نظم است و از هر گونه آلودگی و کثیفی و نامرتبی بیزار است. مسجد می‌بایست از هر گونه آلودگی و بی نظمی به دور باشد و به گونه ای مرتب و تمیز و بهداشتی باشد که چشم هر بیننده ای را به خود معطوف سازد و هر ره گذری را به درون خود بکشاند.
جوان بیش از سایر افراد به بهداشت و نظم و جذابیت ظاهر هر مکان و محفلی حساسیت نشان می‌دهد و یکی از دلایل جوانان برای انتخاب نمودن یک مکان برای گذراندن اوقاتشان همین جذابیت ظاهری است.
امروزه که دشمنان این مرز و بوم پر گهر کمر به انحراف جوانان ایران زمین بسته‌اند از این حساسیت زیاد بر حق جوانان ما بیشترین بهره را دارند می‌برند. اگر نگاهی هر چند گذرا به برخی از مراکز تباه سازی جوانان چون کافی شاپها، باشگاه های بیلیارد و قهوه خانه‌ها و ....بیفزاید اولین چیزی که نظر شما به آن جذب می‌شود جذابیت ظاهری این گونه مکان‌ها می‌باشد افسوس کم نیستند مساجدی که با وجود ساختمانهای عالی و کاشیکاری های فاخر و فرشهای دستبافت نفیس که نتوانسته اند جوانان را به سوی خویش جذب نمایند و علت آن بی بهره بودن این مساجد از جذابیت ظاهری است
الف) نظافت و بهداشت مسجد
در دین مقدس اسلام که به حق باید آن را تنها آیین پیشرو و منطبق با اندیشه و فطرت بشری نامید بر نظافت و بهداشت مساجد بسیار تاکید شده است و از یک سو با بیان مجازات و از سوی دیگر با بیان ثواب و پاداش مسلمانان را تشویق به حفظ مساجد از بروز هر گونه کثیفی و آلودگی می‌نماید که ما چند حدیث از این احادیث شریف را بیان می‌کنیم.
پیامبر صلی الله علیه در بیان آنچه در شب معراج بر برخی از درهای بهشت نوشته دید فرمودند: هر کس دوست دارد خوراک کرم‌های زیر خاک نشود، مسجدها را نظافت کند.(۱) و یا پیامبر صلی الله علیه چنین فرمودند: هر کس چیزی را که موجب آزار است از مسجد بیرون ببرد، خداوند خانه ای در بهشت برایش بنا می‌کند.(۲) و نیز حضرت علی علیه السلام فرمودند: پیامبر خدا فرمان داد تا مسجدها ساخته شوند و خوش بو و پاکیزه گردند و در کنار در هریک وضوخانه قرار داده شود.(۳) و درباره خوشبوی ساختن مساجد پیامبر صلی الله علیه چنین سفارش می‌فرماید: در روزهای جمعه مساجد را خوش بو سازید.(۴) و آنقدر نظافت کردن مساجد و پاک و پاکیزه نگه داشتن این خانه مقدس ثواب و پاداش دارد و از دیدگاه پیامبر خدا صلی الله علیه کاری بزرگ و با ارزش است که بنابر نقل ابو هریره هنگامی که شخص سیاه پوستی که مسجد را نظافت می‌کرد در گذشت پیامبر صلی الله علیه از [حال] او جویا شد گفتند در گذشته است.
پیامبر فرمودند: چرا مرا خبر نکردید؟ قبرش را نشانم دهید پس حضرت بر قبر وی حاضر شدند و بر او نماز گذاردند.(۵) شایسته و سزاوار است که مساجد تمیزترین و بهداشتی‌ترین و معطرترین و منظم‌ترین مکان در هر محله و کوی و برزن باشند به گونهای که شوق جوانان برای حضور فعال در آن‌ها را سرد نسازد و به اشتیاق آنان بیفزاید
ب) نظافت اهل مسجد
سیره پیامبر و اهل بیت علیهم السلام این بوده است که این بزرگواران هر گاه آهنگ رفتن، به مسجد می‌کردند بهترین لباسهای خود را بر تن می‌نمودند همانند کسی که می‌خواهد به مهمانی عزیزی برود و از برای وی خود را به بهترین شکل می‌آراید.
سوای از این که ما در هنگام حضور در مسجد مهمان خدا هستیم و خدا میزبان ماست و هیچ میزبانی چون آفریدگار مهربان از عظمت و شرافت برخوردار نیست و می‌بایست بهترین لباسهایمان را بر تن کنیم و بیشترین دقت را برای داشتن ظاهری مناسب و آراسته به خرج بدهیم اما نکته دیگری را که نباید فراموش کرد این است که چون مسجد یک مکان عمومی است و پرهیزکاران در آن گرد هم می‌آیند ما باید به نظافت و بهداشت خویش دقت وافری داشته باشیم و چنان باشیم که دیگران از بودن در این مکان الهی شاد و خرسند باشند چرا که یکی از چیزهایی که جذابیت یک مکان را افزایش یا کاهش می‌دهد افراد حاضر در آن مکان می‌باشند که اگر از ظاهری آراسته و جذاب بر خوردار باشند و پاکیزگی و بهداشت فردی را رعایت نمایند عاملی خواهند شد برای افزایش جذابیت آن محیط و نماز گزاران باید این مهم را همیشه مد نظر داشته باشند که اگر به آراستگی ظاهر و پاکیزگی وجود خویش زیاد اهمیت ندهند دیگر نماز گزاران را مورد رنجش قرار می‌دهند و آنان و به ویژه جوانان چون به طور فطری نمی‌توانند ظاهر آشفته آن‌ها را تحمل کنند مجبور خواهند شد با وجود میل برای حضور در مسجد قید آنرا بزنند و از این روست که پیشوایان ما بر رعایت بهداشت و پاکیزگی نماز گزاران در هنگام حضور در مساجد بسیار تاکید کرده‌اند و ما تعدادی از این احادیث را بیان می‌کنیم. پیامبر صلی الله علیه درباره بهداشت و نظافت دهان و دندان انسان نماز گذار این چنین می‌فرماید : دو رکعت نماز که با مسواک باشد بهتر است از هفتاد رکعت نماز که بی مسواک باشد است(۶)
و یا باز حدیثی درباره فردی که سیر خورده است و می‌خواهد در مسجد حاضر شود می‌فرماید : هر که این سبزی بد بو را به خورد به مسجد ما نزدیک نشود.(۷) نماز گزاران در هنگام نماز جماعت دوشادوش همدیگر قرار می‌گیرند و این طبیعی است که چون فاصله آنان از یکدیگر بسیار کم است اگر دهان آنان به هر دلیلی مثل مسواک نزدن و یا خوردن سبزی‌های دارای بوی بد چون پیاز، سیر بوی بد بدهد اسباب ناراحتی و اذیت دیگران را فراهم نموده‌اند و کم هستند جوانانی که بتوانند این وضعیت بد و ناپسند را تحمل کنند بنابراین ما می‌بایست وجود خویش را از بوهای ناپسند و نامطبوع پاک کنیم و خود را به بوی خوش عطر معطر سازیم تا ما عاملی شویم برای جذب هر چه بیشتر جوانان. امام صادق علیه السلام درباره معطر نمودن برای نماز این چنین می‌فرماید: نماز کسی که خوشبو باشد بهتر است از هفتاد نماز که بی بوی خوش باشد(۸) و نیز امام صادق علیه السلام در حدیثی درباره کسی که پاک و پاکیزه وارد مسجد می‌شود می‌فرماید: به مسجدها آیید که خانه های خداوند در زمین اند و هر کس که پاکیزه وارد آن‌ها شود خداوند او را از گناهانش پاک می‌کند و نامش را در زمره دیدار کنندگان خداوند نوشته می‌شود.(۹)
عبد الله بن عمر واقعه ای را نقل می‌کند که نشانه اهمیت پاکیزگی نمازگزاران و رعایت نمودن حرمت مسجد توسط آنان می‌باشد، وی می‌گوید: پیامبر خدا صلی الله علیه در مسجد نمازگذارد و در سمت قبله، آب دهانی را [بر زمین] مشاهده نمود چون نمازش پایان رسید فرمود: هر یک از شما که به نماز می‌ایستد با پروردگارش مناجات می‌کند و خداوند روی خود را به سوی وی می‌کند پس هیچ یک از شما به سوی قبله و یا جانب راست آن آب دهان نیندازد. آنگاه تکه چوبی خواست و آب دهان را با آن زدود و نیز مایع خوش بویی خواست و با آن ،آن جا را شستشو داد.(۱۰) می‌بایست از حضور کسانی چون دیوانگان که نمی‌توانند رعایت بهداشت و نظافت فردی را بنمایند و عاملی می‌شوند برای رویگردانی جوانان از مساجد جلوگیری کرد و این یک کار عادی است که در همه مکان‌ها انجام می‌شود و مکانهای مختلف یکی از قوانین که برای خود نهاده‌اند این است که چه افرادی می‌توانند در این جا حضور پیدا کنند و چه کسانی نمی‌توانند در این مکان حاضر شوند. مسجد خانه خداست و بر ماست که حرمت این خانه را بنماییم و از این رو پیامبر صلی الله علیه در حدیثی می‌فرماید: مساجد خود را از حضور دیوانگان و کودکانتان دور نگه دارید.(۱۱)
پیامبر ما را از اجازه دادن به حضور کسانی که برای آنان ممکن نیست که رعایت بهداشت و نظافت و طهارت فردی را نمایند بر حذر می‌نمایند تا از جذابیت این حرم پاک الهی کاسته نشود و باعث نگردد که جوانان دل از این مکان والای انسان ساز بر کنند و ناخواسته پا در مکانهایی که طوفان بلا درآنها موج می‌زند گذارند
جذابیت باطنی
الف) جذبه اخلاقی
بسیاری از کسانی که رو به دین اسلام آوردند و پا از جاده انحراف بیرون کشیدند مجذوب رفتار و کردار و گفتار پیامبر و اهل البیت علیهم السلام شدند. می‌بایست نمازگزاران به ویژه متولیان و امام جماعت مساجد از جذبه اخلاقی برخوردار بوده و با رفتار جذاب خویش جوانان را مجذوب و معطوف مساجد نمایند.
آنان باید که در برخورد با جوانان این نکته را فراموش نسازند که روح جوان بسیار حساس و شکننده است و همانگونه که با کوچک‌ترین مهر و محبتی به سمت ما و مسجذ جذب می‌شود با کوچک‌ترین بی مهری و تندی از ما و مسجد رویگردان خواهد شد. برخورد با جوانان احتیاج به مهارت دارد و کسانی که از این مهارت بی بهره‌اند نباید در زمره دست اندرکاران مسجد قرار گیرند چرا که چه بسا برخورد ناشیانه آنان موجب فراری شدن جوانان از مسجد را فراهم می‌سازد و این گناه بزرگ و نابخشنودی است.
در برخورد با جوان بایستی از شکیبایی بهره فراوان برد و این گونه نباشد که اگر جوانی که وارد مسجد شده است و دوست دارد به مسجد آمد و شد داشته باشد کوچک‌ترین اشتباه و خطایی از او سر زد ما بخواهیم با او به تندی برخورد کنیم.
می‌بایست تا آنجا که می‌شود با پیشه نمودن شکیبایی با جوانان برخورد نمود و تا آنجا که می‌شود خطاهای آنان را نادیده گرفت، البته این سخن بدین معنی نیست که آن‌ها هر کاری دوست دارند می‌توانند در مسجد انجام دهند و حرمت این مکان الهی را نادیده بگیرند بلکه این کلام به این معنی است که برای ترک آداب و رفتار ناپسند به آنان فرصت داده و آنان را یاری رسانده تا بتوانند با کمک و همراهی و دلسوزی ما رفتار و آداب ناپسند خویش را ترک نمایند.
مگر نه این است که پیامبر صلی الله علیه با شکیبایی نمودن بر رفتار زشت و ناپسند آن یهوی که هر روز بر سر مبارک آن حضرت خاکستر می‌پاشید توانستند وی را از دام ابلیس رهانیده و به راه خوشبختی رهنمون سازند
ب) مسجد و برآورده ساختن نیازهای بر حق جوانان
مساجد نباید تنها مکانی برای نماز خواندن باشند بلکه اگر خواهان این هستیم که مساجد ما مملو از جوانان پر شور و با نشاط شوند باید آن گونه برنامه ریزی و طراحی شوند که نیازهای جوانان درآنها تامین شود، نیازهایی چون علمی، اقتصادی، فرهنگی و تفریحی.
آن گاه که جوان بنگرد و ببیند بسیاری از نیازهای بر حقش در مسجد تامین می‌شود و متولیان مسجد با روی باز از وی استقبال می‌کنند و تمام تلاش خود را برای رفع نیازهای وی به کار بسته‌اند از حضور در چنین مسجدی احساس شور و شعف می‌کند و دل از نخواهد کند.
مهم‌ترین نیاز هر انسان به ویژه جوانان نیاز به کار مناسب و برخوردار بودن از درآمد کافی است مساجد می‌بایست که به یک کانون اقتصادی تبدیل شوند و هر مسجد در هر محله با تشکیل تعاونی و شرکت و یا هر تشکل اقتصادی دیگر برای جوانان منطقه خود امکان برخوردار شدن از شغل و کسب و کار را فراهم سازد.
در این راستا است که هر مسجدی می‌بایست دارای قرض الحسنه ای باشد که در راستای ایجاد اشتغال و فراهم نمودن ادامه تحصیل و ازدواج جوانان بتواند نیازهای مالی آنان را تا آنجا که امکان دارد فراهم سازد. دست اندرکاران مساجد می‌بایست در زمینه ازدواج جوانان مسجد خویش خود را مسئول بدانند و از هر کاری که به این امر الهی کمک می‌کند فروگذار نباشند.
مساجد می‌بایست به کانون بزرگ علمی تبدیل شوند و با دایر نمودن کتابخانه، کلاسهای علمی و کارگاههای آموزشی زمینه رشد و تعالی جوانان را فراهم سازند و آتیه آنان را با این خدمت بزرگ تامین سازند.
یکی دیگر از نیاز های جوانان ورزش و تفریح است مساجد می‌بایست با برگزاری تورهای سیاحتی، زیارتی و فراهم نمودن امکان ورزش مناسب برای آنان به این نیاز بر حق پاسخ مناسب دهند اگر هر کدام از این نیازهای بر حق جوانان که برای شما بر شمردیم به خوبی و زیبایی پاسخ داده نشوند از جذابیت مساجد کاسته می‌شود و شوق حضور جوانان برای شرکت فعال در مساجد رو به کاستی خواهد نهاد و زمینه حضور چشمگیر آنان در مکانهای دیگر که متاسفانه بسیاری از آن مکان‌ها سبب سیاه بختی و فلاکت جوانان ما را فراهم می‌آورند، فراهم خواهد ساخت
نتیجه گیری
می‌توان با بالا بردن جذابیت ظاهری و باطنی مساجد و برآورده ساختن نیازهای برحق جوانان ، مساجد را به قطب جذب و پرورش جوانان مومن و انقلابی بدل نمود و راه نفوذ جهان غرب را برآنان سد نمود و دشمنان را در راه رسیدن به نقشه های شومشان نا امید ساخت و زمینه پیشرفت مسلمانان را مهیا نمود
فرهنگ نامه مسجد، محمد ری شهری، ص۸۹، ح۲۰۰
۲.فرهنگ نامه مسجد، محمد ری شهری، ص۹۰، ح۲۰۶
۳.فرهنگ نامه مسجدی، محمد ری شهری، ص۹۰، ح۲۰۳
۴.فرهنگ نامه مسجدی، محمد ری شهری، ص۹۱، ح۲۱۱
۵.فرهنگ نامه مسجد، محمد ری شهری، ص۹۱، ح۲۰۹
۶.حلیه المتقیه، ص۱۴۰
۷.میزان الحکمه ۱۴جلدی، ج۵، ص۲۲۴، ح۸۴۹۴
۸.حلیه المتقین، ص۱۵۳
۹.فرهنگ نامه مسجد، ص۹۴، ح۲۱۸
۱۰.فرهنگ نامه مسجد، ص۱۱۵، ح۲۸۳
۱۱.میزان الحکمه ۱۴ جلدی، ج۵، ص۲۲۱، ح۸۴۸
۱. میزان الحکمه/ محمدی ری شهری/۱۴جلدی/ انتشارات دارالحدیث/ چاپ نهم/۱۳۸۷
۲.فرهنگ نامه مسجد/ محمدی ری شهری/ انتشارات دارالحدیث/ چاپ اول/ ۱۳۸۷