بسم الله الرحمان الرحیم

از دیرباز مسجد کانون تجمع مسلمانان گردهم با محوریت عبودیت و بندگی بوده است. این کانونِ تلاقی نه تنها پذیرای هر قشر است بلکه قابلیت های مختلفی را در خود دارد تا بدین واسطه کارهای فرهنگی، اجتماعی، سیاسی، و به طور کلی تمام مسائلی که حول محور دین است، در آن جا انجام پذیرد.

جوانان به عنوان نسل مولّد جامعه اسلامی می بایست، با مسجد انس و الفت گیرند، تا به فرموده رسول اکرم(صلی‌الله‌علیه‌وآله)  حق تعالی با آنان الفت گیرد: «مَن ألّف المسجد ألّفه اللهُ تعالی» (إبن ابی جمهور،1405ق، ج2، ص 32)، تا با آنجا خو گرفته و معتاد به آن شوند (همان، ص 33).

مسئولیت دادن به جوانان

خدای متعال، پیامبران خویش را از میان جوانان، برگزید. و مسئولیت هدایت مردم را در اوج جوانی به آنان داد. و انبیاء عظام(صلی‌الله‌علیه‌وآله) حواریّون خود را نیز از بین جوانان برمی‌انگیختند.

خاتم پیامبران(علیهم‌السلام) جوانان را در مسئولیت های کلیدی و حسّاس با وجود کهن سالان باتجربه تر؛ می گمارد. نخستین نماینده­ی فرهنگی سیاسی او، یعنی مصعب بن عُمَیر، جوانی نورس بود، که مسئولیت آموزش احکام و قرآن را رسول رحمت(صلی‌الله‌علیه‌وآله) به او سپرد. (إبن أثیر، 1409ق، ج4، ص 405)

نخستین فرماندار حضرت پس از فتح شهر استراتژیک مکّه، جوانی 21 ساله به نام عتّاب بن اُسَید بود (طبری، 1387ق، ج3، ص 94). و نیز آخرین کسی که به فرماندهی سپاه اسلام برای جنگ با روم توسط ایشان منصوب شد، جوانی هجده ساله، بنام  اُسامه بن زید، بود (إبن سعد، 1410ق، ج2، ص145)و مهم­تر آن که ایشان، در سال پایانی عمر شریف خود، از طرف خداوند متعال، مأموریت یافت تا امام علی(علیه‌السلام) را، به عنوان رهبر آینده جهان اسلام، به امّت معرّفی کند. (ابن عبدالبر، 1412ق، ج3، ص 1099)

با این اوصاف بر ماست تا با تمسک به سیره نبوی مسئولیت های جامعه اسلامی بخصوص مسجد را بر عهده جوانان مومن و متعد بگذاریم و از قابلیت های آنان کمال بهره را ببریم.

مسئولیت دهی به جوانان در مسجد

می توان در مسجد عناوین و مسئولیت های مختلفی به جوانان داد که از جمله آنان عبارت است از:

1.مسئولیت صندوق قرض الحسنه مسجد

از دیرباز مساجد به طور خودجوش صندوق های قرض الحسنـﮥ مردمی را راه اندازی می کردند که در هنگام نیاز ضروری اهل مسجد و یا محل، بتوانند راه گشا باشند. در این میان لازم است تا فرد یا افرادی امین و زیرک در این مسئولیت گمارده شوند تا این مهم را به خوبی به سرمنزل مقصود برسانند. به نظر می رسد مدیریت این قسمت اگر به عهده جوانان باشد؛ آنان می توانند به خوبی این صندوق را اداره کنند.

2.مسئولیت امور رسیدگی به موقوفات مسجد

وقف به عنوان یک سنت حسنه است. که میان مسلمانان رواج دارد. از قدیم الایام مسلمانان امکنه و لوازمی را برای مسجد وقف می کردند و معمولا اداره مساجد با موقوفات و کمک های مالی مردم اداره می شده و تاکنون به همین منوال ادامه دارد. هنگامی که  مسجد صاحب موقوفات می شود لازم است که این موقوفات زیر نظر متولی اداره شود. از این روست که نیازمند فرد یا افرادی برای نیک اداره کردن موقوفات است تا حقی از مسجد و واقف تضییع نگردد. بدین سان است که بهترین گزینه برای سپردن این مسئولیت جوانان متعهد مسجدی اند.

3. مسئولیت تزیینات و چراغانی مناسب ها

خانـﮥ خدا مکانی است که هیچ گاه تعطیلی ندارد و در طول سال در تمام مناسبت ها نیاز است که برنامه های تعظیمی برای بزرگداشت روزهای خاص برگزار شود. اعم است از مراسم عزا، جشن های ملی و یا دینی. لذا است که لازم است در این ایام مسجد و محیط پیرامونی آن، نمایی از این بزرگداشت را به خود بگیرد. چاپ بنر، نوشتن پارچه، سیاه پوش کردن، تزیین و چراغانی، ... مواردی از نیازهای مسجد در بزرگداشت این مراسمات است. با این اوصاف لازم است که نیروهایی توانمند، تلاشگر، با انگیزه، با سلیقه و نظیف از جوانان به این امر گمارده شوند تا این مسئولیت که خود نوعی تعظیم شعائر است را به شایستگی انجام دهند.

4.مسئولیت خرید و پذیرایی

در اداره امور مسجد، متولیان نیازمند تهیه برخی لوازم اعم از خوراکی برای پذیرایی ها و اقلام مصرفی هستند. لازم است متولیان فردی امین را به این امر اختصاص دهند تا بهترین جنس با مناسب ترین قیمت را برای مسجد تهیه نماید. بهترین گزینه برای این کار جوانی فعال و کارآمد برای سپردن این مسئولیت است.

5. مسئولیت آشپزخانه و آشپزی

مساجد کانون تجمع مسلمین است، و از دیرباز مرسوم بوده در برخی از این مراسمات پذیرایی به صورت پهن کردن سفره انجام پذیرد، و عده ای مقید اند تا برای اینچنین مراسمی نذوراتی را اختصاص دهند. به همین جهت لازم است تا افرادی به عنوان آشپز و تدارکات آشپزی گردهم آینده تا این مهم را به سرمنزل مقصود رسانند. بهترین گزینه برای این پست ها جوانان خوب مسجدی اند.

6. مسئولیت برگزاری مراسمات

برای برگزاری مراسم در ایام و لیالی مناسبتی نیازمند مدیریت خوب است. به طبع هرچه مراسم با شکوه تر برگزار شود نشان از مدیریت بهتر و شایسته تر متصدیان امر است. لذا لازم است مدیرانی شایسته برای برنامه ریزی، تدارک و اجرای این برنامه ها منصوب شوند. به نظر می رسد بهترین گزینه ها که می توانند با خلاقیت و سلیقه خود پرمحتواترین و شکیل ترین برنامه را مدیریت و اجرا نمایند جوانان مسجد اند.

7. مسئولیت اذان و اقامه مسجد

یکی از مسئولیت هایی که از صدر اسلام پیامبر اکرم(صلی‌الله‌علیه‌وآله) بر عهده مسلمانان بخصوص جوانان قرار می داد، اذان گویی بود. بلال حبشی جوانی بود که سال‌ها در خدمت پیامبر مسئولیت اذان گویی را بر عهده داشت. و همچنین حضرت علی اکبر(علیه‌السلام) از ابتدای سفر سید الشهداء اذان گوی غافلـﮥ کربلاییان بود. پس چه شایسته است که این سمت بر عهده جوانان و نوجوانان مسجدی قرار گیرد چرا که جوانان خوش صدا می توانند با صوت و لحن زیبای خویش موجبات افزایش نورانیت و معنویت را در مسجد فراهم سازند. نیک است که با برنامه‌ریزی، اذان به صورت زنده و حضوری توسط جوانان و نوجوانان مسجدی ادا گردد.

کتابنامه:

1- إبن ابی الجمهور، محمد بین زین الدین، عوالی اللئالی العزیزیه فی الاحادیث الدینیه، قم، دار سید الشهداء للنشر، 1405ق.

2- إبن أثیر، عز الدین بن الأثیر أبو الحسن على بن محمد الجزرى، أسد الغابة فى معرفة الصحابة، بیروت، دار الفکر، 1409ق.

3- إبن سعد، محمد بن سعد بن منیع الهاشمی البصری، الطبقات الکبرى، تحقیق محمد عبد القادر عطا، چاپ اول، بیروت، دار الکتب العلمیة، 1410ق

4- ابن عبد البر، الاستیعاب فى معرفة الأصحاب، تحقیق على محمد البجاوى، بیروت، دار الجیل، ط الأولى،  1412/1992.

5- طبری، أبو جعفر محمد بن جریر الطبری، تاریخ الأمم و الملوک، تحقیق محمد أبو الفضل ابراهیم ،چاپ دوم، بیروت، دار التراث، 1387ق.