بسم الله الرحمان الرحیم

جوانی قلّه و منتهای انرژی عمر آدمی و سرسلسله توانایی است. به فرمودۀ قرآن کریم: دوره‌ای‌ست که بین دو برهـﮥ ضعف قرار گرفته است.(روم/54) لذاست که از این نیروی سرشار باید به احسن وجه استفاده نمود.

مسجد به عنوان مهمترین پایگاه نشر معارف دینی و معبد مسلمانان، می‌بایست همیشه فعّال، به روز و پر رونق باشد. چرا که در دوران کنونی محافل و ارگان‌های دیگر با تمام توان در پی دست یافتن به نیروی جوان اند. پس چه زیباست که این انرژی و توان جوانی در راستای معنویت و گسترش فرهنگ دینی و رونق گرفتن خانه خدا صرف شود. لکن برای فعال نگه داشتن مسجد و به روز بودن آن ناچاریم از نیروی جوانی جوانان و فکر و انرژی سرشار آنان بهره مند شویم. و این امر محقق نخواهد شد جز با ایجاد تعاملی سازنده میان متولیان مسجد و جوانان. لذاست که لازم است بر متولیان مسجد که عمده مراتب و مسئولیت‌های مسجد را به جوانان واگذارند تا آنان بتوانند با توان مضاعف خود بر گسترش فعالیت های مسجد بکوشند.

اعتماد کردن به جوانان

بی شک اعتماد به جوانان می‌تواند موجبات پیشرفت و پویایی را فراهم سازد. چرا که از ویژگی های بارز جوان نشاط و شادابی و رو به رشد بودن، است. لذا با اعتماد به جوان می‌توان در پیشرفت مجموعه ها کوشید.

سیره و روش رسول گرامی اسلام(صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) اعتماد به جوانان بود. در تاریخ صدر اسلام زیاد مشاهده می‌کنیم که حضرت به جوانان اعتماد می‌کرد و کارها را با اعتماد بر جوانان انجام می‌داد. برای مثال در دو غزوه خیبر و بدر پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) به امام علی(علیه‌السلام) اعتماد نمود و او را برای رویارویی با بزرگان قریش و جنگجویان نامی جزیره العرب فرستاد.(مفید، 1413ق، ج1، ص 73)

امام خمینی(ره) با الهام از این روش پیامبر اکرم(صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) پس از انقلاب به جوانان مومن و انقلابی این مرز و بوم اعتماد نمود و مسئولیت های کلیدی نهادهای انقلابی و جنگ را به آنان سپرد و آنان توانستند با ایمان و توان خود پرچم اسلام و انقلاب را در اقصی نقاط عالم به اهتزاز درآورند.

البته ممکن است در منظر اول اعتماد به جوانان و سپردن مسئولیت به آنان کمی ریسک داشته باشد، اما از سیره رسول رحمت اینگونه برداشت می‌شود که با وجود پذیرش امکان ریسک، حضرت مسئولیت های کلیدی را به آنان اعطا می‌فرمود حتی با حضور میانسالان؛ اما با این حال حضرت اصرار داشتند مسئولیت به جوانان داده شود.

سپردن کارهای مسجد به جوانان

بی تردید می‌توان گفت با اعتماد به بنیه و توان جوانان و سپردن کارها به آنان می‌توان ثمراتی بس بزرگ را شاهد بود. متولیان مسجد به ویژه امام جماعت با اعتماد به جوانان و سپردن مسئولیت های مسجد می‌توانند در رونق دو چندان مسجد تاثیر گذار باشند.

گوشه ای از مسئولیت های پیشنهادی در مسجد از این قرار است:

1. مسئولیت کلید داری مسجد: چه شایسته است در هنگام انتخاب خادم برای مسجد، جوانی مومن و کارآمد به این سمت نصب شود. تا علاوه بر توانایی و ادارۀ مناسب، بتواند به خوبی امور خدماتی مسجد را انجام دهد. و همچنین خادمِ جوان قادر خواهد بود با برقراری ارتباط با دیگر جوانان و مشارکت دادن آنان در کارهای مسجد عملکرد مناسبی را نسبت به خادم کهن سال ایفا کند.

2. مسئولیت نظافت مسجد: خادم یا متولیان مسجد می‌توانند بنابر مناسبت های مختلف که شاید حجم کارهای خادمِ مسجد سنگین و زیاد باشد، مسئولیت نظافت مسجد را به تعدادی از جوانان مشتاق واگذار کنند.

3. مسئولیت اتاق صوت و تصویر: یکی از انتقادهایی که از دیرباز به مساجد و حسینیه های ما وارد بوده، تنظیم نبودن سیستم صوتی مسجد است. به نظر می‌رسد که با پیشرفت سیستم های صوتی که اخیرا صورت پذیرفته است دیگر نباید شاهد این مسائل باشیم اما متاسفانه هنوز در مساجد شاهد این بی نظمی ها هستیم. با این وجود اگر مسئولیت این کار بر عهده جوانی گذاشته شود، که در رشته مربوط تحصیل کرده و یا تبهّر و مهارت خاص در این رشته داشته باشد، نوعی دلگرمی برای این جوان در مسجد به حساب می‌آید و هم نمازگزارانی که در مسجد حضور پیدا می‌کنند از فضای معنوی مسجد بهره کافی را خواهند برد.

4. مسئولیت آبدارخانه: یکی از پذیرایی های مرسوم در مساجد و تکایا، چای قندپهلوست که معمولا در مساجد به آن اهتمام ویژه دارند. و همچنین از قدیم مسلمین مقیّد به نذورات مربوط به این کار نیز بوده اند. لذا لازم است که این بخش از مسجد نیز متصدّی داشته باشد تا به هنگام مراسمات خاص، پذیرایی از نمازگزاران به بهترین نحو انجام پذیرد. چه زیباست که مدیریت و انجام امور مربوط به این بخش نیز به جوانان مشتاق و علاقه‌مند سپرده شود.

5. مسئولیت انبار مسجد: به طور قطع مساجد مکانی را به عنوان انبار دارند. چرا که مسجد در طول سال برنامه‌ها و جشن ها و عزاداری هایی را خواهد داشت که لازم است تا به فراخور این برنامه ها وسایلی که نیاز است را تهیه کنند و پس از استفاده می‌بایست در انباری نگهداری شود تا برای دیگر برنامه ها استفاده شود، لکن ضروری است که محلّی را به این گونه لوازم اختصاص دهند و نیز فردی که توانایی مدیریت این انبار را داشته باشد در این منصب گمارده شود. چرا که نگهداری خوب لوازم عمر آنها را افزایش داده و همچنین سبب می‌شود که به هنگام نیاز دوباره به خوبی یافته شود. پس در این قسمت هم می‌توان از جوانی امین و تلاشگر استفاده نمود.

6. مسئولیت حسابداری مسجد: به تحقیق مساجد حساب‌های مالی مختص به مسجد و امور جانبی آن را دارند. و نیازمند ارتباط مالی و یا در برخی اوقات خرید نسیه ای و یا مدت دار از فروشگاه ها هستند. و نیز  برخی از مساجد مالکیت یک یا چند مغازه و یا درمانگاه و یا مدرسه و .... را دارا هستند که این نیازمند رسیدگی به حساب های مالی آنها است. با این وجود می‌دانیم که بسیاری از جوانان مسجدی دارای تحصیلات تکمیلی و عالیه هستند پس چه زیباست که این مسئولیت بر عهدۀ جوانان مسجدی و مؤمن و امین که رشتـﮥ تحصیلی شان مربوط به مسائل مالی است، گذاشته شود. البته مساجدی که کارهای وسیع مالی دارند شاید توانایی پرداخت حقوق ماهیانه را هم به حسابدار و مسئول امور مالی داشته باشند که در این مسیر نیز نوعی ایجاد اشتغال برای فرزندان مسجد نیز تحقق یافته است.

7. مسئولیت باغچه های مسجد: از دیرباز برای مساجد حیاطی بزرگ و با صفا به همراه باغچه‌های زیبا ساخته می‌شد. گرچه که با توسعـﮥ کنونی شهرهای بزرگ معماری مساجد نیز بنا بر محدودیت مکانی فضای بیرونی شبستان، کمی از آن نوع معماری دور شده ایم. اما هنوز اغلب مساجد دارای حیاط و باغچه هستند که برای مراقبت ازاین فضا نیازمند مدیریت و رسیدگی مطلوب است. لذا می‌توان مسئولیت رسیدگی این فضاها نیز به جوانان سپرده شود. چرا که برخی از جوانان یا تحصیل کرده در رشته های کشاورزی و یا دارای مهارت های مربوط به نگهداری گیاهان هستند که می‌توان از این توان نیز به بهترین نحو بهره برد. اینها تنها گوشه ای از اعتماد به جوانان است که با اعطای مسئولیت های مختلف در مسجد می‌توان از این انرژی تمام نشدنی بهره برد. حتی می‌توان جوانانی را بواسطه اعطای این مسئولیت ها به مسجد کشاند و با این نوع اعتماد، آنان نیز به بدنه اهل مسجد مبدل خواهند شد. إن شاء الله

کتابنامه:

مفید، محمد بن محمد، الارشاد فی معرفه حجج الله علی العباد، مصحح: موسسه آل البیت، کنگره شیخ مفید، 1413ق، چاپ اول.