لذت مطالعه در جوار مسجد را به کودکان بچشانیم
۱۳۹۱/۱۲/۱۹

اگر به کودک لذت خواندن کتاب را بچشانیم هیچ‌گاه از کتاب دل برنمی گیرد. تأسیس کتابخانه کودک درمساجد علاوه بر سیراب‌کردن این عطش سیری‌ناپذیر در جذاب‌کردن مسجد برای آشنایی با آموزه‌های دینی در کنار مطالعه موثر است.

در نظام‌های مدنی و آموزشی جدید، کتابخانه‌ها جزو جدایی‌ناپذیر جوامع به حساب می‌آیند. اندیشه‌ورزی و توسعه گستره افق ذهنی بهره‌گیران و دست‌یابی به کمال مطلوب از جمله اهداف کتابخانه‌ها به شمار می‌آید.

بدیهی است این نقش و وظیفه در کتابخانه‌های مدارس و آموزشگاهی و به ویژه کتابخانه‌های کودک بسیار حساس و حیاتی است.

کودک که آغازین روزهای زندگی خود در این جهان را می‌گذراند از محیط اطراف خویش شناخت زیادی ندارد، بنابراین باید از یک‌سو درباره جهان پیرامون خویش، واقعیت‌های موجود زندگی و رابطه خود با آن دانش بیاموزد و از سوی دیگر توانایی جذب حقایق و اندیشه‌ها را در خود پرورش دهد. شکوفایی استعداد کودک از جمله اهداف تأسیس کتابخانه کودکان است.

در کشور اسلامی ما و با توجه به جوان‌بودن نسل امروزین این مرز و بوم، بدیهی است که باید به این قشر از جامعه توجه وافری معطوف گردد چرا که از یک طرف، کودکان خود قادر به خرید کتاب نیستند و از طرف دیگر، هنوز در جامعه ما خرید کتاب کودک و توجه به آن از عمومیت چندانی برخوردار نیست.

وقتی کودک کتابخوان شود

کودکان را خوانندگانی حریص نامیده‌اند.

اگر به کودک لذت خواندن کتاب را بچشانیم دیگر هیچ‌گاه از کتاب دل بر نخواهد گرفت. کودک کتابخوان، بسیار کتاب می‌خواند. بدیهی است که خرید چند کتاب پاسخگوی نیاز فراوان و عطش بسیار او به مطالعه نخواهد بود.

تأسیس کتابخانه کودک در فضاهای جانبی و داخل مساجد علاوه بر سیراب‌کردن این عطش سیری‌ناپذیر، دسترسی کودکان جامعه به ویژه جامعه مسجد رو به متون مورد نیاز و همچنین جذاب‌کردن فضای معنوی مسجد را برای حضور و آشنایی با آموزه‌های دینی و در کنار آن مطالعه نیز فراهم می‌آورد.

نکته قابل توجه آنکه، تأسیس کتابخانه کودک در مساجد برای اولین بار است که از سوی ستاد عالی کانون های فرهنگی هنری مساجد مطرح می‌شود و تاکنون در هیچ بخشی از جهان و همچنین در کشور اسلامی ما نیز تأسیس این نوع از کتابخانه‌ها سابقه نداشته است.

اهداف کتابخانه کودک در مساجد

کتابخانه کودک علاوه بر تأمین و ارضای نیازهای مطالعاتی کودکان، آنها را برای مواجهه با مشکلات آتی آماده ساخته و از محیط اطراف اطلاعاتی در اختیار آنان قرار می‌دهد. به طور کلی اهداف تأسیس کتابخانه‌های کودکان را می‌توان به صورت زیر خلاصه کرد:

۱. تهیه مجموعه‌های مناسب از کتاب‌های خواندنی، سرگرمی و تفریحی در زمینه‌های گوناگون علوم بشری برای بهره‌گیری و استفاده کودکان

۲. ایجاد محلی برای انجام فعالیت‌های پرورشی، هنری و آموزشی 

۳. آماده‌سازی کودکان برای ورود به جهان آینده و آشنا ساختن آنان با کتاب و کتاب‌خوانی 

۴. اعتلای قدرت‌های خلاقه و روحی کودکان

۵. افزایش دانش و آگاهی کودکان نسبت به خود و محیط اطراف خود و نیز افزایش آگاهی مذهبی آنان و آشنایی با مساجد و اعمال مذهبی 

۶. ملکه‌شدن مسجد و کتابخانه‌ در ذهن کودکان تا در آینده شاهد حضور مداوم آنان را در این دو مکان توأمان علم و ایمان باشیم.مشخصات کتابخانه کودک در مساجد

کتابخانه کودک باید از جهان گوناگون مورد توجه و عنایت قرار گیرد. در سطور زیر هر یک از جنبه‌های کتابخانه کودک با توجه به محیط مسجد و شرایط خاص آن مورد پرورش قرار خواهد گرفت.

ساختن کتابخانه

در حد امکان باید کتابخانه کودک جزیی از فضای کتابخانه مسجد باشد، به طوری که دسترسی کودکان به کتابخانه بزرگسالان نیز میسر شود. دسترسی کودکان به کتابخانه مسجد به مرور موجب آشنایی آنان با کتابخانه و آمادگی آنان برای استفاده از کتابخانه می شود.

تا حد امکان تلاش شود تا کتابخانه کودک در طبقه اول (یا هم‌کف قرار گیرد تا کودکان به راحتی بتوانند به آن دسترسی داشته باشند. شکل ظاهری کتابخانه کودک باید معمولی باشد. ساختمان‌هایی با سردرهای عظیم و مجلل، باعث ترس کودکان می‌شود و کودک چندان رغبتی به حضور در این‌گونه اماکن نخواهند داشت.

می‌توان از علایم و تابلوهای تزیینی و یا تصاویر جذاب، نقاشی و ... بر روی ساختمان کتابخانه استفاده کرد که باعث جذب کودکان به کتابخانه می‌شود. فضای کتابخانه کودک در مسجد

فضای اختصاص داده شده برای احداث کتابخانه کودک باید از نور طبیعی به داخل ساختمان برخوردار باشد و در صورت امکان در هر چهار طرف پنجره داشته باشد. باید در رنگ‌آمیزی فضای کتابخانه از رنگ‌های شاد، روشن و متنوع بهره گرفت.

باید فضای دوستانه‌ای را برای کودک فراهم آورد تا زمینه جذب او به کتابخانه کودک در مسجد فراهم آید. کتابخانه کودک باید محیطی راحت و دل‌پذیر برای کودک باشد. کتابخانه کودک باید فضای کافی داشته باشد. معمولا برای اندازه‌گیری فضای کتابخانه کودک به ازای هر کودک مراجعه‌کننده ۵/۱ متر فضا در نظر می‌گیرند. فضای مورد نیاز برای قرار دادن تجهیزات کتابخانه‌ای و غیره نیز به این فضا اضافه می‌شود.

تجهیزات کتابخانه کودک در مسجد

کتابخانه کودکان نیز همانند سایر کتابخانه‌ها، از جمله کتابخانه مسجد، به تجهیزات مشابهی از جمله قفسه، میز و صندلی نیاز دارد. نکته قابل توجه در تجهیزات کتابخانه کودکان آنکه با توجه به کوتاهی قد کودکان این تجهیزات نیز باید با سن و قد آنان متناسب باشد.

شیوه اجرا

راه اندازی کتابخانه کودک در کانون های مساجد در مواردی در اولویت است. 

مساجدی که کتابدار و ترجیحا کتابدار زن برای کودکان در نظر گرفته‌اند در اولویت قرار دارند. حداقل فضای مفید برای تأسیس کتابخانه ۵۰ متر مربع است. برای کتابخانه های مساجد باید کتاب های مناسب کودکان تهیه، انتخاب و ارسال شود و تجهیزات مناسب کودک در همه موارد مورد نیاز تامین شود. 

در تشکیل کتابخانه کودک مراکز کم برخوردار فرهنگی، محروم، مناطق مرزی و روستایی با تراکم جمعیتی بالا در اولویت قرار دارند. کتابخانه کودک جزو مراکز زیر پوشش کانون فرهنگی و هنری مسجد بوده و مسئولیت آن بر عهده کانون و مطابق با مقررات مربوط است.