برنامه های اوقات فراغت کانون‌های مساجد به گونه‌ای است که علاوه بر تقویت معارف دینی در مخاطبان، زمینه ساز آشنایی مخاطبان با علوم روز و در نهایت توانمندسازی اهالی مسجد و نوجوانان در رشته های مختلف می شود.
مسجد فارغ از برنامه‌های تابستانی، مکانی مناسب برای تأمین اوقات فراغت همه گروه‌های سنی است. به عبارتی بخشی از زمانی را که افراد در اختیار دارند برای عبادت صرف می شود. بهترین مکان برای عبادت مسجد است و مردم علاقه دارند در اوقاتی که به عنوان اوقات فراغت تلقی می شود، اطلاعات خود را در حوزه معارف دین و اسلام افزایش دهند که این برنامه‌ها معمولا پس از نمازهای جماعت در بسیاری از مساجد و محافل درس و بحث علمی و بیان فضایل و مناقب اهل بیت (ع) در قالب منبر برپا است.
غنی سازی بهینه اوقات فراغت شاخصی مناسب برای ارتقای سلامت جسمی و روانی و استحکام ساختار تربیتی جامعه است. بنابراین بهره‌برداری شایسته از اوقات فراغت، جامعه را به سوی سازندگی اخلاقی، شکوفایی استعداد‌ها، خلاقیت‌‌ها و توسعه فکری رهنمون می‌کند.
اوقات فراغت فرصتی است مغتنم به منظور فراهم آوردن بستری مناسب برای جذب حداکثری نوجوانان و جوانان به برنامه‌های کانون‌های فرهنگی هنری مساجد؛ که این امر محقق نمی‌شود، مگر با برنامه‌ریزی جامع و دقیق، استفاده از تمام ظرفیت‌ها، تنوع بخشی به فعالیتها و برنامه‌ها و نیز اهتمام نسبت به اجرای فعالیت‌های شادی آفرین و نشاط آور در پرتو آموزههای دینی.
بر این اساس برنامه‌ها و فعالیت‌های ارایه شده باید به گونه ای باشد که افراد با میل، انگیزه و اشتیاق درونی خود در یکی از محورهای مرتبط با فعالیت‌های تابستانی کانونها شرکت نموده و نتیجه این ارتباط پربرکت افزایش معلومات دینی و فرهنگی باشد. بی شک بهره گیری از نظرات و تجربیات ارزشمند شخصیت‌های فرهنگی استان در قالب ستاد اوقات فراغت می‌تواند در رسیدن به اهداف مورد نظر موثر باشد.
یکی از دستگاه هایی که در برگزاری برنامه های اوقات فراغت اقدامات و فعالیت چشمگیر دارد ستاد عالی کانون های مساجد کشور است. به غیر از اوقات فراغت در طول ایام سال، برخی اقشار جامعه، اوقات فراغت دیگری در اختیار دارند که مقاطع سنی مختلف و بیشتر دانش‌آموزان را شامل می‌شود که در این زمینه وظیفه مسجد به شکل مضاعف نمایان می‌شود.
در واقع در این زمان هنر مسجدی‌ها و متولیان فرهنگی مساجد است که بتوانند برای اوقات فراغت غیر از برنامه‌های تبلیغی و عبادی برنامه‌های جذابی را طراحی کنند. مردم به مسجد اعتماد و اطمینان دارند به همین منظور اگر برنامه‌ها از استاندارد و تنوع لازم برخوردار باشند با استقبال جدی مردم مواجه می‌شود. فضای مسجد فضای مناسبی برای تأمین اوقات عبادی و فراغت مردم است.
توانمندسازی مسجدی ها؛ رویکرد برنامه های اوقات فراغت کانون های مساجدبرای تأمین اوقات عبادی مردم در مسجد برنامه هایی پیش‌بینی شده است اما برای سایر برنامه‌های اوقات فراغت لازم است مسئولان و متولیان فرهنگی مسجد برنامه‌ریزی داشته باشند.
طبیعی است کسی که وارد محیط مسجد می‌شود، خواسته‌اش این است که رویکرد و برنامه های مسجد کاملا دینی باشد یا اگر موضوعات و برنامه‌های غیر دینی همچون کلاس‌های آموزش رایانه، زبان انگلیسی در مسجد برپا می شود از اساتیدی استفاده شود که با فرهنگ و آداب مسجد آشنا باشند. علاوه بر اینها آموزش‌ها باید به دنبال دو هدف مهم یعنی تجهیز و تقویت مهارت های اهالی مسجد و آشنا کردن آنها با علوم روز و بهره‌مندی از این علوم برای ترویج فرهنگ اهل بیت (ع) باشد.
از طرفی جوانان و نوجوانان با شرکت در برنامه های اوقات فراغت مساجد باید با چند محور آشنا شوند و متولیان هم در برنامه‌ریزی‌ها به آن توجه داشته باشند. باید توجه داشت که آموزش قرآن در هر حال نباید فراموش شود چرا که مسجد مکان فراگیری علوم قرآنی است. نکته دوم آشنایی با احکام شرعی به ویژه برای نوجوانان است. آموزش احکام شرعی و نماز اصل مهمی است.
آشنایی با سیره معصومین (ع) و اصول اعتقادات و اخلاق اسلامی باید جزء برنامه‌های جدی مساجد باشد. بنابراین متولیان مسجد در برنامه‌ریزی‌های مسجد ضمن توجه به ذائقه مخاطبان مسجد باید به گسترش فضای معنویت بر اساس آموزههای قرآنی و دینی نیز توجه داشته باشند.
کانون‌های فرهنگی هنری مسجد نیز در این میان تلاش دارند که با اجرای برنامه‌های مختلف ضمن پاسخ‌گویی به نیازهای سلایق مختلف در برنامه‌های اوقات فراغت، زمانی را برای ارتقای اطلاعات عمومی دانش‌آموزان و همه مقاطع سنی اختصاص دهند و در این زمینه برنامه‌های مختلفی را پیش‌بینی می‌کنند.
برنامه‌ریزی در سطوح کانون‌های فرهنگی هنری باید به گونه‌ای باشد که شرکت‌کنندگان و مخاطبان با علوم روز آشنا شوند و آشنایی با علوم روز باید منجر به توانمندسازی اهالی مسجد و نوجوانان مسجدی و استفاده از این ابزار برای توسعه فرهنگ دینی باشد.
متولیان سلب اعتماد نکننددر کنار اینها نباید فراموش کرد اعتمادی که مردم به کانون ها و مساجد دارند را باید با برگزاری برنامه های متنوع تقویت کرد و هرگونه سستی و ضعف در برنامه ها می‌تواند بخشی از اعتماد را کمرنگ کند. البته باید گفت، اعتماد مردم از مسجد هیچ وقت سلب نمی‌شود شاید اعتماد مردم از برنامه‌ریزان مسجد کمی کمرنگ شود.
پس متولیان مسجد وظیفه دارند با برنامه‌ریزی دقیق و بهتر این اعتماد را تقویت کنند. سال گذشته توسعه فرهنگ کتاب و کتابخوانی مورد توجه و تأکید ستاد عالی کانون‌های مساجد کشور قرار گرفت و در سطح کانون‌های مساجد مسابقات کتاب و کتابخوانی به صورت متمرکز و غیرمتمرکز برگزار شد. علاوه بر آن در استانهای خراسان رضوی، قم، فارس و برخی دیگر از استان‌ها تعداد قابل توجهی از کانونها در ایام اوقات فراغت برنامه‌های متنوع فرهنگی را برگزار کردند.
قم ، فارس و مرکزی؛ پیشتاز برنامه های اوقات فراغت سال گذشته یکی از اتفاقات و برنامه های مهمی که در سال گذشته در ایام اوقات فراغت انجام شد، مرحله مقدماتی جشنواره شعر بود که در استان‌ها برگزار شد. برگزاری این جشنواره موجب شد شعرای علاقه‌مند ارتباط خود را با کانون‌های مساجد تقویت کنند.
برگزاری برنامه‌های آموزشی، برگزاری ویژه‌برنامه‌های مختلف در ماه مبارک رمضان بخشی از برنامه‌هایی است که همه ساله در ایام اوقات فراغت در کانون های مساجد کشور برگزار می شود. استانهای قم، فارس و مرکزی در ارزیابی‌هایی صورت گرفته در سال گذشته جزو استان هایی بودند که برنامه‌های قابل توجهی را در ایام اوقات فراغت برگزار کردند. حمایت ویژه از برنامه های ویژهبخشی از سرانه‌ای که در طول سال در اختیار کانون‌های مساجد قرار می‌گیرد، سرانه اوقات فراغت است.
این سرانه سال‌های گذشته ۲۰۰ هزار تومان بود. علاوه بر این کانون‌هایی که برنامه‌های ویژه‌ای در اوقات فراغت برگزار کنند از حمایت‌های ویژه‌ای برخوردار می شوند. از طرفی اعتبارات غیرمستقیمی نیز همچون شرکت اعضای کانونها در اردوهای مختلف آموزشی، فرهنگی بخش دیگری از حمایت ها و فعالیت های ستاد عالی کانون های مساجد در ایام اوقات فراغت است.