بسم الله الرحمن الرحیم

تعامل منطقی مسجد با مسایل پیرامونی خود  نشانه ی کارایی و سلامت آن است؛ مسجد، درعین آنکه نماد عبادت  است، یک نهاد مردمی نیز هست از این روی مسجدِ شاخص، به عنوان یک سرمایه ی ملی مسجدی است که أهل مسجد، با شناخت شأنیت و فلسفه وجودی مسجد، برای آن، هدف گذاری و برنامه ریزی نمایند. در این راستا «دشمن» نیز نبرد نرم افزاری خود را با توکل بر «رسانه» مدت­هاست که آغاز کرده تا روابط جوان با نهادهای دینی مانند «مسجد» را یا به حد اقل رسانده یا محو نماید. بنابراین ضروریست تا در ابتدا به جوانب و أثرات «رسانه» و ارتباط آن با «مسجد» رابررسی وسپس چند پیشنهاد نیز طرح شود.

مسجد و رسانه های اجتماعی؛ تهد ید یا فرصت؟!!

از وظایف اهل مسجد(ازامام جماعت گرفته تا نمازگزاران) نجات دیگران از دریای ابهامات است و فرقی ندارد  که  این امر با زبان مشفقانه باشد یا با وسایل ارتباط جمعی!  پس اگر «مسجد»، جوان  را در دامان فضاهای مجازی رها کند بدون شک درمعنای زندگی اوتأثیری نخواهدداشت، زیرامسجد هم مکان عبادت است و هم محل ارتباطات و تصمیمات عمومی(سیاسی، فرهنگی، اقتصادی)!

ازبرنامه هایی که مسجد می تواند در آن حضور موثر داشته باشد؛ استفاده از شبکه های اجتماعی در پرورش دینی جوانان است. برای تحقق چنین هدفی به چند مورد اشاره می­گردد:

چند پیشنهاد؛

1-     تشکیل و تقویت کانون های علمی و فرهنگیِ

باوجود اینکه یک نهاد دولتی بنام «کانون فرهنگی مساجد» وجود دارد ولی از آنجا که برچسب دولتی بودن دارد به

صراحت می­توان گفت کارایی کانون­های خود جوش مردمی را ندارد زیرا  هدف مشارکت مردم در امور فرهنگی، کسب کیفیت حداکثری است اما غالباً دولت ها به کمیت امور، نظر دارند.

کانون فرهنگی مسجد به شیوه های زیر قابلیت ورود به موضوع رسانه را دارد:

-  آگاهی دادن به جوانان درباره ی منافع و مضرات رسانه های جمعی به وسیله تشکیل کلاس­ها وجلسات مداوم یا موقت

- جذب و دعوت ازاشخاص صاحب نظر حوزه و دانشگاه  توسط روحانی مسجد

- برپایی نمایشگاه های دایمی یا موقت با موضوع شبکه های مجازی وماهواره ای

2-     تغییر نگرش اهالی مسجد نسبت به پدیده های مجازی

به یاد بیاوریم روزگاری را که برخی از ساده اندیشان، به دلایل واهی استفاده از بلندگو را نمی پذیرفتند اما با گذشت زمان، سود آن بیشترنمایان شد البته در مورد اینترنت و ماهواره و... باید وسواس و تدبیر دقیقی صرف کرد. این تغییر نگرش وتدبیر، همت هییت امناء و مخصوصاً روحانی مسجد را می­طلبد.

3-     معرفت افزایی

رسیدن به جامعه ی دینی نیازمند معرفت دینی است، رسیدن به این معرفت با اموری چون آشنا نمودن  جوانان با مبانی اسلام از طریق تشویق آنها به حضور درمسجدوشرکت دادن آنان در حلقه های معرفتی و ایجاد فضای آزاد مباحث دینی در مسجد و ارتباط پیوسته یک کارشناس دینی با آنان و... قابل دسترسی است. نتیجه چنین معرفتی تربیت دینی است و نتیجه تربیت دینی، استقامت ایمانی است و یکی از آثار استقامت ایمانی، مقاومت دربرابر زیان های پدیده های مجازی است زیرا جوانی که آشنا به حقایق هستی شده، تسلیم امور مبهم نمی­شود!

4- تشویق به کسب مهارت ها و فنون روز با هدف  تربیت متخصص برای جامعه ی پیشرفته ی اسلامی

مساجد با ایجاد سایت های اینترتی و تشکیل کلاس های رایانه ای ، زیرنظرروحانی مسجد، علاوه بر اینکه  موجب جذب جوانان و نوجوانان به مسجد می شوند می توانند با شناسایی استعدادهای آنان، در عرصه ی فن آوری، تولید نخبه نمایند زیرا ز یک سو به نوعی نیاز فنی جامعه به علوم روز تأمین خواهد شد و از سویی دیگر جوان مسجدی به جای اینکه  مصرف کننده سخت افزار و نرم افزار باشد، خود، باهدف پیشرفت جامعه اسلامی، تولید کننده آنها باشد.

5- ایجاد یک شبکه ی اجتماعی مختص مسجد

هر نهاد مردمی برای اطلاع رسانی و تبلیغ نظرات خود نیازمند وسایل ارتباط جمعی است. مسجد نیز به عنوان پایگاه دینی مردم، می تواند با داشتن وبگاه و یا ایجاد گروه های مجازی ، جایگاه اجتماعی خود را نمایان تر نماید.

6- تبیین سبک زندگی اسلامی  با رویکرد تأثیرات مثبت و منفی رسانه توسط شخص امام جماعت

امام جماعت با استفاده ازجمعیت و حضور نماز گزاران جوان می­تواند در یکی از اوقات نماز به بررسی اثرات وسایل ارتباط جمعی بررفتار فردی و اجتماعی بپردازد؛ یقیناً خطابه های یک روحانی وارسته و دلسوز، موثر خواهد بود.

چندنکته

* مواردی که ذکر شد در صورتی کاربرد آنها عینییت می یابد که تمام اعضاء مسجد از امام جماعت  وتک تک هیأت امناءگرفته تا فردفرد نمازگزاران  به وجود جنگ نرم فرهنگی اعتقاد و ضرورت مقابله با آن  را درک کرده داشته باشند. اهل مسجد باید بدانند در این زمانه مسولیّت آنها  بیشتر احساس می­شود و مگر نه این است که خداوند می­فرماید: «والمؤمنون و المؤمنات بعضهم أولیاء بعض یأمرون بالمعروف و ینهون عن المنکر... .» (توبه/71)

* یکی از چالش های مهم در فعالیت های فرهنگی، نبود یا کمبود منابع مالی است. اما مسؤلین مساجد همانطور که در ساخت و ساز و توسعه مسجد از افراد مختلف، تأمین اعتبار می­کنند در گسترش فرهنگ مسجد نیز می­توانند با مشارکت  افراد و مؤسساتی که دغدغه ی فرهنگی دارند ابزار سخت افزاری و نرم افزاری را تأمین نمایند. نتیجه این کمک های مالی، إرتقاء تقوای عمومی است و مگر نه این است که خداوند می­فرماید: «... وتعاونوا علی البرّ و التقوی... .»(مائده/2)

* شاید بتوان گفت در هر محلی حداقل یک ماهواره، همسایه ی مسجد شده  و درپشت بام مسجد، بلند گوی مسجد، در ردیف دیش های ماهواره­ای قرار گرفته است. دراین موارد، شایسته است که امام جماعت به عنوان یک مبلغ، با استفاده از اخلاق حسنه و زبانی خیرخواهانه با دارندگان چنین ابزاری هم صحبت  شوند. نتیجه این جلسات دوستانه هرچه که باشد اهل مسجد، رسالت خود را محقق نموده­اند و مصداق این آیه شریفه می­شوند که «قالوا ربُّنا یَعلم إنّا إلیکم لَمُرسَلونَ* و ما علینا إلّا البَلاغُ المُبینُ.»(یاسین/15و 16)

سرانجامِ نوشتارحاضر اینکه؛

مسجد مانند جوان، موجود زنده ایست که برای پویایی و تعامل با پدیده های اطراف خود(مثل فضاهای مجازی) نیازمندهدف گذاری، برنامه­ریزی، کسب آگاهی، انتقال آگاهی، برخوردمنطقی، بازنگری در رفتارهای غلط، باور به وجود جنگ نرم، وجود پرسش و پاسخ های دینی و... می باشد.

و مسجدی که چنین باشد مصداق این آیه شریفه است که؛ «لمسجد اُسّس علی التقوی مِن أوّل یومٍ أحقُ أن تقومَ فیه.» (توبه/ 108)