"بسم الله الرحمن الرحیم"

روز ملی «مقاومت، ایثار و پیروزی»

پس از پیروزی انقلاب اسلامی، ارتش رژیم بعث عراق با تحریک و تشویق غرب در 31 شهریور 1359 به ایران حمله کرد. در این جنگ نابرابر، قدرت‌های بزرگ و بسیاری از کشورهای منطقه، به طور همه جانبه از رژیم بعثی عراق پشتیبانی می‌کردند.

 از هم­پاشیدگی ارتش و عدم هماهنگی بین ارتش و سپاه و نیروهای انقلابی فاقد ساختار و آموزش، مخالفت ها و کارشکنی های رئیس جمهور ابوالحسن بنی صدر که فرماندهی کل قوا در اختیارش بود، مانع دفاع نیروهای مسلح و جلوگیری از هجوم دشمن برای اشغال بخش­های مرزی مانند خرمشهر گردید.

علی­رغم غافلگیری و حمله برق آسای دشمن و انبوهی از آتش، بمب، مجروح و کشته، مردم به خصوص جوانان روی به مسجد جامع و دیگر پایگاه­ها آوردند تا برای مقاومت، سامان­دهی شوند. برخلاف تصوّر دشمن ددمنش، نیروهای مردمی و جوانان غیور خرمشهری با سازماندهی نیروها و تشکیل گروه مقاومت در مسجد جامع با همان توان نظامی اندک، دفاع جانانه­ای از خود نشان دادند. به­طوری که با وجود حمله برق­آسای دشمن، تا شش روز نیز جنگ با مقاومت مردمی غیور با تجهیزاتی بسیار کم و ناقص، ادامه یافت تا آنجا که صدام حسین پیشنهاد آتش­بس و مصالحه داد. امّا امام خمینی(ره) با بینش الهی خود در این خصوص فرمودند: «ما با او مصالحه نداریم، تکلیف ما این است که از اسلام حفاظت کنیم... کشته شویم تکلیف را عمل کرده­ایم، بکُشیم هم تکلیف را عمل کرده­ایم».[1]

دشمن پس از این ناکامی، با قوای شدیدی هجوم خود را ادامه داد. در صبح روز 24/7/59 یعنی (24 روز پس از شروع جنگ) درگیری­ها به داخل شهر کشیده شد. امّا مقاومت سر سختانه دلیران مسلمان و با تحمل شهیدان و مجروهان بسیار، خرمشهر از سقوط حتمی نجات یافت. به پاس خون­های پاکی که برای حفظ آن به زمین ریخته شد، خرمشهر، «خونین شهر» نامیده شد. خرمشهر پس از 34 روز مقاومت در برابر دشمن در تاریخ 4/8/59 به اشغال دشمن درآمد.

عملیات متعددی در جهت آزاد سازی خرمشهر، شکست حصر آبادان، آزاد سازی بستان و منطقه غرب شوش و دزفول قهرمان صورت گرفت که می‌توان به عملیات"نصر"،"توکل"،"ثامن الائمه"،"طریق القدس" و" فتح المبین" اشاره کرد که علی­رغم دستاوردهای مهم، همچنان خرمشهر در اسارت بود. تا این که سرانجام در «عملیات بیت المقدس» با قرائت رمز مبارک" یا علی بن ابیطالب(ع)" روز سوم خرداد ماه، خرمشهر پس از 575 روز و طی 25 روز عملیات در ساعت 11 صبح روز سوم خرداد 61 آزاد شد. روز پیروزی خرمشهر را روز ملی «مقاومت، ایثار و پیروزی»[2] نام نهادند.

شوق و شور ناشی از این فتح بزرگ نظامی، تمام کشور را فراگرفت و امام خمینی(ره) این حماسه بزرگ را «فتح­الفتوح» نامیدند. در اینجا به مهم­ترین عوامل آن فتح عظیم اشاره می­کنیم:

1ـ ایمان و خودباوری

 از آنجا که انگیزه دفاعی در پرتو اعتقاد و عشق صادقانه به خدای متعال بارور می­شود، جوهر مقاومت و حماسه نیز با تجلّی قدرت در اراده و قلب انسان مجاهد تکوّن می­یابد. باید پذیرفت که هویت دفاعی در فرهنگ جامعه تنها در مدار خداباوری و ایمان و توکل به خدا تحقق پیدا می­کند. امام خمینی(ره) سرّ پیروزی مجاهدان صدر اسلام را همین ایمان به خدا می­داند.[3] نفوذ عنصر ایمان و خودباوری در عمق وجود رزمندگان اسلام، یکی از عوامل عمده فتح خرمشهر به شمار می­رود.

2ـ استقامت و پایداری

 یکی از عوامل مهم پیروزی رزمندگان اسلام، صبر و استقامت آنان و اعتقاد به این اصل مسلم بود که در هر حال پیروزی از آن آنان می­باشد و همین عامل سبب گردید که با وجود تنگناهای شدید تجهیزات و ادوات جنگی، ارتشی را که تا بن دندان از سوی قدرتها و دشمنان نظام جمهوری اسلامی مسلّح گردیده بود به زانو درآورند.

3ـ ایثار و فداکاری

رزمندگان اسلام در هشت سال دفاع مقدس، در صحنه­هاى مختلف، ایثار، کرامت انسانى و گوهرهاى نفسانى خود را بروز داده و به پاسدارى و سربازى خویش، ارزش واقعى بخشیدند و زبان حالشان در مقابل اسلام و مسلمانان چنین بود:

تو از سر من و جان من عزیزترى

بخیلم ار نکنم سر فدا و جان ایثار(سعدی)[4]

4ـ روحیه رزمی قوی

رزمندگان اسلام در فتح خرمشهر با روحیه­ رزمی قوی سرشار از ایمان و قلبی مملو از عشق به خدا، به حماسه­ای بزرگ دست زده و تاریخ بشری را به برگ­های زرینی مزین ساختند. رزمندگان اسلام در این فتح الفتوح(فتح خرمشهر) نشان دادند که چگونه می­توان در مقابل سلاح­های پیچیده و مدرن، به مقابله پرداخت و برتری ایمان و اعتقاد به قرآن و اسلام را نمایان ساخت.

5ـ امدادهای غیبی

بدون تردید فتح خرمشهر، یک مسئله­ عادی نبود؛ امام خمینی(ره) درباره توجه خاص حضرت حق در فتح خونین­شهر و ارتباط این مسئله با امدادهای غیبی چنین فرمودند: «فتح خرمشهر، یک مسئله عادی نبود. این که پانزده الی بیست هزار نفر به صف برای اسارت بیایند و تسلیم شوند، مسئله عادی نیست، بلکه مافوق طبیعت است».[5]

6ـ فرماندهی مقتدر امام خمینی(ره)

پیروزی رزمندگان در جریان فتح خرمشهر حاصل فرماندهی هوشمند و مقتدرانه رهبری امام خمینی(ره) بود.

رزمندگان اسلام مدت 26 روز با دشمن بعثی نبرد نزدیک و تن به تن داشتند که فقط با دم مسیحایی امام(ره) که در کالبد آنان دمیده بود، مقاومت جانانه­ای به اجرا گذاشته و با انهدام نیروهای دشمن آزاد سازی خرمشهر عزیز محقق شد. شرکت گسترده نیروهای ارتش، سپاه و بسیج مردمی و لزوم فرماندهی مشترک آنان در تاریخ جنگ، سبب شد که چندگانگی ظاهری، باعث اختلال در امر فرماندهی آنها نشود و همه در سایه تنها فرماندهی مقتدر امام خمینی(ره) به این پیروزی شگرف دست یابند.

7ـ نقش مسجد جامع خرّمشهر

نقش مهم و اثربخش «مسجد جامع خرمشهر» آن چنان واضح و روشن است که نیازی به تفسیر و بیان مجدد ندارد. تمام عناصر تأثیرگذار در دوران دفاع مقدس یکجا همه در مسجد جامع خرمشهر جمع است. اگر مسجد خرمشهر نبود خبری از مقاومت 34 روزه این شهر نبود و در همان روزهای نخست این شهر به اشغال دشمن درمی­آمد. مسجد خرمشهر با پشتیبانی از رزمندگانی که از شهر دفاع می­کردند. در واقع مرکز ثقل و گرانیگاه دفاع جانانه این شهر بوده است.

مسجد جامع خرّمشهر با اینکه مورد حملات شدید بعثی­ها قرار گرفت و آسیب­های جدّی دید، فرو نریخت و ایستاد تا نماد مقاومت و پایداری جوانان خرّمشهر باشد؛ این مسجد، ایستادگی کرد تا شاهد جشن پیروزی رزمندگان و سند تاریخی جنایات ضدّ دینی حزب بعث باشد که آنان حتّی به مساجد، این نمادهای اسلام، رحم نکردند.

شهید آوینی، در توصیف مسجد جامع خرّمشهر گفته است: «این مسجد، قلب شهر بود که می­تپید و تا زمانی که بود، مظهر ماندن و استقامت بود. مسجد جامع خرّمشهر، مثل مادری بود که فرزندان خویش را زیر بال ‌و پر گرفته بود و در بی­پناهی، پناه داده بود و تا زمانی که بود، مظهر ماندن و استقامت بود و آنگاه نیز که خرّمشهر به اشغال متجاوزان درآمد و مدافعان ناگزیر شدند که به آن سوی شطّ خرّمشهر کوچ کنند، باز هم مسجد جامع، مظهر همه آن آرزوهایی بود که جز در باز پس­گیری شهر برآورده نمی­شد. "مسجد جامع، همه خرّمشهر بود"».[6]

پیوند مردم با مساجد خرمشهر و جاری شدن آوای خوش کلام الهی بر دل و جان جوانانش باعث شد رؤیاهای سردار خون­آشام قادسیه برای فتح سه روزه کل خوزستان تنها در خرمشهر به کابوسی 34 روزه تبدیل شود.

دشمن بعثی، بعد از تصرّف فرمانداری خرّمشهر، اشغال آن را پایان یافته می­دید؛ ولی متوجّه شد که همچنان مقاومت ادامه دارد و هسته مقاومت شهر، در مسجد جامع مستقر است، ازاین‌رو، به سمت آن حرکت کردند.

مسجد جامع، نقش ستاد عملیات و فرماندهی، مرکز پشتیبانی و تغذیه‌کننده روحی و معنوی رزمندگان اسلام را ایفا می­کرد. عقبه نیروها، محلّ تدارکات، سازمان‌دهی، استراحت، جایگاه مداوای مجروحان، در مسجد واقع شده بود.[7]در مسجد، خواهران به پخت‌و‌پز مشغول بودند و جیره جنگی آماده می­کردند تا مدافعان خسته شهر را یاری کنند. از مناره مسجد، برای هدایت خمپاره­ها استفاده می­شد.[8]دشمن که فهمیده بود مسجد جامع، قلب مقاومت است، روز دوازده مهر آن را زیر آتش گرفت. یک گلوله توپ، گنبد مسجد را شکافت و در شبستان فرود آمد و چند نفری را به شهادت رساند و عدّه­ای را مجروح کرد.[9]

پس از آزادی خرمشهر نیز مسجد جامع این شهر نقطه امید رزمندگان در تصرف و پاکسازی آن از لوث وجود متجاوزان محسوب شده و اوج آزادی خرمشهر با حرکت رزمندگان عمل کننده در عملیات و حضور شورآفرین آنها در این مسجد همراه با سردادن ندای الله اکبر به قله کمال و اوج پیروز مبدل شد.

بعد از بازپس‌گیری خرّمشهر، رزمندگان فاتح، در اوّلین اقدام خود، پس از آزادسازی شهر، نماز شکر را در مسجد جامع به جا آوردند و در پایان آن روز، مردم به تبعیّت از رزمندگان، با حضور در مساجد کشور، نماز شکر بجا آورده، با فرارسیدن شب، به یُمن پیروزی، بر پشت­بام­ها ندای تکبیر سر دادند.[10]

امروزه باید برای پاسداشت حضور و نقش­آفرینی مساجد در دوران دفاع مقدس، و نیز تکمیل کردن حلقه اتصال مساجد کشور به مسجد جامع خرمشهر، این مسجد را «نماد مقاومت و پایداری» نامگذاری کنیم و با معنوی کردن آن، به شایستگی حق مساجد را در اثربخشی عمیق و وسیع در دوران دفاع مقدس به نحو مناسب و درخور شأن این مکان مقدس و الهی ارج نهاده و به شایستگی ادا کنیم.