اینکه مىآیند مسجدها را مىخواهند خلوت کنند، شما باید هوشیار باشید که مسجدهایتان و محرابهایتان و منبرهایتان راحفظ کنید و بیشتر از سابق. شمایى که این معجزه را از مسجد دیدید، حالا باید بروید دنبال آن نه رها کنید.
با پیروزی انقلاب اسلامی به رهبری امام خمینی(ره)، مساجد نیز همانند دوران صدر اسلام جایگاه واقعی خود را بازشناختند، به طوری که نیروهای فعال در مساجد به طور مستقیم در متن انقلاب شرکت کردند، به گونه ای که از آن پس مساجد نقش پایگاه ارتباطی مردم را به عهده داشتند؛ و در شرایط حساسی که نهضت اسلامی فاقد هرگونه تشکیلات منطبق با معیارهای اسلامی بود مساجد توانستند این نارسایی مهم را جبران کرده و به انسجام نیروهای مردمی بپردازند.
در این مقاله مروری بر جایگاه و نقش مسجد در ساختار جامعه اسلامی را از منظر بزرگ مرد تاریخ داریم و فرمایشات ایشان را بازخوانی می کنیم. لزوم حضور روحانیون در صحنه سیاستشما باید پستهاى خودتان را محکم نگه دارید. ائمه جماعت باید این مساجد را محکم نگه دارند، و خطبا باید منابر را محکم نگه دارند. صحیفه امام، ج۱۳، ص: ۱۲
مأموریت رضاخان
راجع به مسجد و منبر و روحانیت مأمورشان که رضا خان بود، تمام منابر تعطیل شد؛ تمام مساجد نیمه تعطیل؛ تمام مجالس روضهخوانى همه از بین رفت.. و یک چیز مهمى که هم در دانشگاه عمل شده و هم در منبر و محراب و روحانیت، این است که شما چه کار دارید به سیاست. صحیفه امام، ج۸، ص: ۱۸۶
بىثمر بودن ترورها
یک ملتى را که جوانهایش مىآیند پیش من- یک دفعه و دو دفعه نه، زیاد- وتقاضا مىکنند که تو دعا کن که ما شهید بشویم، این از ترور دیگر نمىترسد، این شهادت را مىخواهد، با آغوش باز دنبال شهادت [مىرود] صحیفه امام، ج۹، ص: ۸۹-۹۰رژیم اسلامى این طور است که افرادش از مسجدند. از مسجد نهضت مىشد. و از مسجد مىرفتند به میدان جنگها. و یک همچنین روحیه، که از مسجد تحقق پیدا مىکند، این دیگر نمىترسد از اینکه حالا من بروم شاید چه بشود. این مسجدى است، این الهى است صحیفه امام، ج۹، ص: ۸۹-۹۰
حفظ مساجد و رونق بخشى به آنها
اینکه مىآیند مسجدها را مىخواهند خلوت کنند، شما باید هوشیار باشید که مسجدهایتان و محرابهایتان و منبرهایتان را حفظ کنید و بیشتر از سابق. شمایى که این معجزه را از مسجد دیدید، حالا باید بروید دنبال این مرکز معجزه، نه رها کنید او را. شمایى که از اسلام یک همچو معجزهاى دیدید که همه قدرتها را به هم شکست، نه فقط ابرقدرتها را، قدرتهاى دیگر را هم به هم شکست، ملت ما که از اسلام این معجزه را دارد نباید در اسلام سستى کند. صحیفه امام، ج۱۳، ص: ۲۰
مجهز باشید، همان طورى که در اوایل انقلاب بودید. حالا هم باشید و مسجدها را محکم نگه دارید و پر جمعیت کنید. صحیفه امام، ج۱۳، ص: ۲۱
من امروز باید بگویم که تکلیف است براى مسلمانها. حفظ مساجد امروز جزء امورى است که اسلام به او بسته است. صحیفه امام، ج۱۳، ص: ۲۱
مسجد، مرکز جنبش و خیزش
مسجد در اسلام و در صدر اسلام همیشه مرکز جنبش و حرکتهاى اسلامى بوده؛ صحیفه امام، ج۷، ص: ۶۵
از مسجد تبلیغات اسلامى شروع و از مسجد حرکت قواى اسلامى براى سرکوبى کفار و وارد کردن آنها در [زیر] بیرق اسلام بوده است. صحیفه امام، ج۷، ص: ۶۵
شما که از اهالى مسجد و از علماى مساجد هستید، باید پیروى از پیغمبر اسلام و اصحاب آن سرور کنید و مساجد را براى تبلیغ اسلام و حرکت اسلامیه و براى قطع ایادى شرک و کفر و تأیید مستضعفین در مقابل مستکبرین قرار بدهید. صحیفه امام، ج۷، ص: ۶۵
کارکرد سیاسی مسجد
این مساجد است که این بساط را درست کرد. این مساجد است که نهضت را درست کرد. در عهد رسول اللَّه هم، و بعد از آن هم تا مدتها، مسجد مرکز اجتماع سیاسى بود. صحیفه امام، ج۸، ص: ۶۰
کارکرد نظامی مسجد
مسجد، مرکز تجییش جیوش بود. «محراب» یعنى مکان حرب؛ مکان جنگ: هم جنگ با شیطان، و هم جنگ با طاغوت. از محرابها باید جنگ پیدا بشود؛ چنانکه پیشتر از محرابها پیدا مىشد از مسجدها پیدا مىشد.صحیفه امام، ج۸، ص: ۶۰
إحیای مساجد وظیفه عموم
اى ملت! مسجدهاى خودتان را حفظ کنید. اى روشنفکران مسجدها را حفظ کنید، روشنفکر غربى نباشید. روشنفکر وارداتى نباشید! اى حقوقدانها! مسجدها را حفظ کنید. بروید به مسجد؛ نمىروید! صحیفه امام، ج۸، ص: ۶۰
این مسجدها را حفظ کنید تا این نهضت به ثمر برسد؛ تا مملکت شما نجات پیدا کند. خداوند ان شاء اللَّه این مسجدها را براى ما حفظ کند. صحیفه امام، ج۸، ص: ۶۰
مسجد و منبر پایگاه خیزش و خروش اسلامى
مسجد و منبر در صدر اسلام مرکز فعالیتهاى سیاسى بوده. صحیفه امام، ج۸، ص: -۱۸۴-۱۸۵
جنگ هایى که در اسلام مىشده است بسیارى از آن از مسجد طرحش ریخته مىشد. صحیفه امام، ج۸، ص: -۱۸۴-۱۸۵
یا از منبر حضرت امیر سلام اللَّه علیه- با آن خطبههاى بزرگ مردم را تجهیز مىکردند براىدفاع از اسلام صحیفه امام، ج۸، ص: -۱۸۴-۱۸۵
مسجد جایى بوده است که از آنجا شروع مىشده است به فعالیتهاى سیاسى. منبر هم جایى بوده است که محل خطبهها بوده است، خطبههاى سازنده و سیاسى. صحیفه امام، ج۸، ص: -۱۸۴-۱۸۵
غرب به آن نتیجه رسیدند که مسجد و محراب را و دانشگاه را باید به یک وضعى درست کرد که نتیجه نداشته باشد. یعنى آن نتیجهاى که اسلام از مسجد و منبر و از دانشگاه می باید حاصل بشود خنثى کنند .... صحیفه امام، ج۸، ص: -۱۸۴-۱۸۵
مسجد تعیین کننده سرنوشت اسلام
مسجد پیغمبر اکرم هم مثل این مسجدهاى شما نبوده است. مسجد اعظم، یک جاى کوچکى، یک سقفى با این لیفهاى خرما یک چیزى درست کرده بودند. یک دیوار این قدرى هم براى اینکه مثلًا حیوانات وارد نشوند،. اما سرنوشت اسلام را یک همچو مسجدى درست مىکردند، مسجد بود، همچو نبود که قبّه و بارگاه باشد بعد میان تهى! از آن تشریفات خالى بود، لکن از همان جا روم و ایران را شکست دادند، صحیفه امام، ج۹، ص: ۳۹۷
امام جماعت مسئول استقامت
استقامت هر مسجدى و اهل هر مسجدى به عهده امام مسجد است. صحیفه امام، ج۹، ص: ۴۷۹
اهل مسجدید، اهل مسجد را. امام جماعتید، اهل مسجد را باید استقامتشان را حفظ کنید. خطیب هستید، مستمعین را باید حفظ بکنید. هر چه هستید و در هر جا هستید، زمام امور مردم به دست شماهاست. و پیغمبر اکرم مىفرماید که شَیَّبَتْنى سورة هود. پیرم کرد سوره هود؛ براى اینکه استقامت امت را هم به عهده من گذاشتهاند. این یک چیز بزرگى است. صحیفه امام، ج۹، ص: ۴۷۹
اهمیت نقش مساجد
مسجد مرکز تبلیغ است. در صدر اسلام از همین مسجدها جیْشها، ارتشها، راه مىافتاده، مرکز تبلیغ احکام سیاسى اسلام بوده مسجد. هر وقت یک گرفتارى پیدا مىشد، صدا مىکردند که «الصَّلاةُ بالجَماعَة»، اجتماع مىکردند؛ آن گرفتارى را طرح مىکردند، این صحبتها را مىکردند. مسجد، مرکز اجتماع سیاسى است. صحیفه امام، ج۱۰، ص: ۱۶-۱۷
نقش بازار در پشتیبانى از اسلام
بازار در طول تاریخ، یک بازوى قوىاى از براى اسلام و از براى کشور بوده است و ان شاء اللَّه خواهد بود. صحیفه امام، ج۱۳، ص: ۵۲۵
از مساجد که محل اجتماع همین بازاریان بود و از خود بازار که مجمع ملت بود خوف داشتند. صحیفه امام، ج۱۳، ص: ۵۲۷
این بازار است که باید درست توجه بکند و قشرهاى مختلفى که دارد توجه بکند، و مساجد را آباد کنند و مساجد را پُر بکنند از جمعیتهاى خودشان. نماز. صحیفه امام، ج۱۳، ص: ۵۲۷
بازار باید مظهر تام اسلام و عدالت باشد. بازار باید احتراز کند از چیزهایى که مخالف دستورات اسلام است. و اقبال کند به آن چیزهایى که موافق دستورات اسلام است. از ربا بازار باید مُطهّر باشد. صحیفه امام، ج۱۳، ص: ۵۲۵