شخصیت های فیلم ها باید از یک الگوی روان شناختی و جامعه شناختی پیروی کنند تا دیدی منفی علیه مسجد و اهل مسجد ایجاد نشود؛ زیرا بازتاب عملی آن بی تفاوتی عمومی نسبت به مسجد است.
مسجد در فرهنگ دینی اهمیت زیادی دارد و رهبران دینی بر این موضوع بسیار تأکید کرده اند. از این رو، تبلیغ مسجد، آثار و پی آمدهای فراوان دیگر را نیز به دنبال دارد؛ مسجد یعنی نماز، یعنی همراه مردم بودن، یعنی حضور در سنگر مبارزه با دشمن، حضور در تعلیمات مسلمانان و
...
بنابراین با توجه به این مطالب جا دارد برنامه سازان در برنامه های خود به برخی مطلب اهمیت دهند و با طرح ها و برنامه های جالب خود مردم را به مسجد فرا خوانند.
امروزه جهان غرب نیز با شیوه های گوناگون از همه سو، تهاجمی ناجوان مردانه را به فرهنگ و هویت ایران اسلامی آغاز کرده است و در این راه از همه ابزارهای سیاسی، فرهنگی و اقتصادی استفاده می کند. القای ناکارآمدی دین و بالندگی فرهنگ غرب و تناسب آن با نیازهای جامعه، مهم ترین محورهای این تبلیغات است. آنان در این مسیر از کتاب، رمان، سایت اینترنتی، سی دی و عکس های مبتذل، موسیقی، شعر، فیلم و دیگر دست آوردهای هنری استفاده می کنند و می کوشند با دین و هویت ملی مبارزه کنند. در این میان، مسجد به عنوان سنگری برای مبارزه با دشمن به شمار می رود که به شدت مورد تهاجم استعمارگران نیز قرار دارد.
برای تقویت فرهنگ مسجد در میان افکار عمومی، شخصیت های فیلم باید از یک الگوی روان شناختی و جامعه شناختی پیروی کنند تا دیدی منفی علیه مسجد و اهل مسجد ایجاد نشود؛ زیرا بازتاب عملی آن بی تفاوتی عمومی نسبت به مسجد خواهد بود. در این راستا به فیلم سازانی که به صورت مستقیم یا غیر مستقیم درباره مسجد فیلم می سازند، برای ارائه الگوی مطلوبی از مسجد و اهل مسجد توصیه می شود:
۱. مسجد را با شغل های مطلوب و مقبول اجتماعی مرتبط کنند. این گونه نباشد که اهل مسجد تنها از میان قشرهایی باشند که شغل های پایینی دارند.
۲. افراد مسجدی از میان کسانی که تحصیلات بالا و دانشگاهی دارند نیز انتخاب شوند تا مخاطبان دریابند علم و دین با هم تضاد ندارند.
۳. اهل مسجد فقط از میان اقشار پایین جامعه و روستاییان نباشند.
۴. کودکان، نوجوانان و جوانان نیز در مسجد نشان داده شوند.
۵. اهل مسجد از افرادی باشند که سلامت روانی مناسب و دیگر ویژگی های مطلوب هم چون مطلوبیت، موقعیت اجتماعی،عادات و رفتاری مناسب و هوش بالا داشته باشند.
۶. فیلم به گونه ای نباشد که مخاطب گمان کند که انسان فقط در حالت گرفتاری و مشکل به مسجد می رود.
۷. مسجدهایی که منظم و مرتب و زیبا هستند، نشان داده شوند.
۸. فیلم هایی که محور و موضوع دینی دارند، برای مطرح کردن مسجد چندان مناسب نیست؛ چون در این صورت، تبلیغ مستقیم به شمار می رود که اثر کم تری خواهد داشت. بهتر است در فیلم هایی با موضوع های خانوادگی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی، مسجد نشان داده شود.
نقاط قوت برنامه های تلویزیونی برای نهادینه سازی مسجد
۱. پخش اذان
اذان صدای دعوت همگانی برای نماز است و پرمحتواترین تبلیغ برای نماز جماعت و مسجد به شمار می رود. مسجدها با پخش صدای اذان مردم را به نماز و رستگاری دعوت می کنند.
رسانه، برنامه های ویژه ای را برای زمان های نماز در نظر گرفته که با پخش اذان، مسجد را تداعی می کند. گاهی همراه با پخش اذان، تصاویر وضو و نماز در مسجد یا گنبد و منارهای آن پخش می شود و پس از پخش اذان، تصاویری از برپایی نماز در مسجد یا گزارشی از فعالیت ها و فضای یک مسجد در سطح شهر را نمایش می دهد. این کارها در زنده نگه داشتن نام مسجد بسیار مؤثر است و گامی در راستای ایجاد و گسترش فرهنگ مسجد به شمار می رود.
۲. گرامی داشتن مناسبت های مسجد
علاوه بر اذان و نماز جماعت که مناسبت هرروز مسجد است، مسجد مناسبت های ویژه ای دارد که گرامی داشتن آنها در بالندگی و رونق مسجد مؤثر است و جایگاه مسجد را در فرهنگ عمومی بالا می برد.
مراسم غبارروبی مسجد در دهه آخر ماه شعبان یکی از مناسبت های ویژه مسجد است. در این ده روز، اهالی محل با تمیز کردن و غبارروبی خانه پرودگار، خود را برای میهمانی خدا آماده می کنند. رسانه با پوشش تبلیغاتی این موضوع، از نظر خبری نیز آن را به خوبی پوشش می دهد و گزارش هایی را از تمیز کردن مسجدها پخش می کند.
۳. معماری
مسجد، از نظر هنری و فرهنگی نیز قابل بررسی است. معماری مسجدها یکی از مهم ترین جنبه های فرهنگی آن است که فرهنگ پربار اسلام و ایران را نشان می دهد.
در رسانه، برنامه های هنری و فرهنگی تهیه می شود که این کارکرد مسجدها را بررسی می کند. آگاهی مردم از این کارکرد مسجد، سبب رونق و شکوفایی آن می شود؛ چون بسیاری از افراد به مفاهیم و آموزش های دینی پای بند نیستند و به گرایش های هنری و فرهنگی بیشتر از گرایش های دینی اهمیت می دهند، مسجد در نظر آنان بیشتر به عنوان یک پایگاه فرهنگی و ملی است تا یک مرکز دینی. گرایش های عمومی جامعه نیز جریان های فرهنگی و هنری را به خوبی می پذیرد.
تاریخ فرهنگی ایران نشان می دهد در سال ۱۳۳۶ هـ.ش فیلم های مستند درباره مسجدها و معماری و بناهای تاریخی اصفهان ساخته شده و این اوج ارتباط میان فرهنگ مردم و معماری مسجد است.
۴. برنامه های حاشیه ای (محتوایی)
برخی برنامه ها و فعالیت های رسانه به طور مستقیم مسجد را تقویت نمی کند، ولی مفاهیمی را دربر دارد که به طور حاشیه ای مسجد را تقویت می کند. به طور کلی همه برنامه هایی که سبب تقویت دین داری می شوند مسجد را نیز تقویت می کنند.
نقاط ضعف برنامه های تلویزیونی
شخصیت نقش های فیلم در پیام های فیلم و برداشت های بینندگان بسیار تأثیر دارد و اندیشه ویژه ای را به گونه ای پنهان در مخاطب تزریق می کند. متأسفانه در بسیاری از فیلم ها که برخی از شخصیت های آن مسجدی هستند، چهره های ضعیفی از آنها ارائه داده شده است.
در این فیلم ها، اهل مسجد افرادی هستند که تحصیلات زیادی ندارند یا از نظر اقتصادی پایین هستند یا موقعیت اجتماعی قابل قبولی ندارند. مسجد، کانونی دینی و عبادی است که به سبب حاکم بودن روح عبادت و نیایش در آن در آرامش درونی و ذهنی انسان تأثیر زیادی دارد، ولی آرامش بخشی محیط مسجد به معنای این نیست که انسان فقط در زمانی دچار مشکل روحی و آشفتگی روانی شود به مسجد بیاید.
در برخی برنامه های رسانه افراد فقط در یک موقعیت ویژه که از نظر روحی و روانی ناراحتی دارند به مسجد می آیند و در برخی دیگر، فقط در ماه رمضان و برخی فقط در مراسم ترحیم به مسجد می آیند. در صورتی که نماز و مسجد جزء زندگی دینی ماست و نباید این گونه اندیشه القا شود که مسجد به زمان های ویژه ای اختصاص دارد، بلکه حضور در مسجد محدود به زمان و یژه ای نیست و مسلمانان باید در زمان غم و شادی، فقر و ثروتمندی، کوچکی و بزرگی در مسجد حاضر شوند.