پرسش:

مباهله به چه معناست؟ آیا در زمان حاضر نیز میشود با مخالفان اسلام مباهله کرد؟

پاسخ :

 مباهله در لغت عرب به معنی درخواست عذاب بر مخالف در اعتقاد است و برای اولین بار پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله آماده شد تا با سران مسیحی منطقه نجران به مباهله برخیزد و حتی دست حسن و حسین را گرفت و با دختر و داماد خود در گوشه بیابان حاضر شد، و منتظر آن گشت که سران مسیحی نجران از اسقف و کشیش برای مباهله حاضر شوند ولی آنان با مشاهده آیات صدق پیامبر عقب نشینی کردند و پرداخت جزیه را بر مباهله برگزیدند.

این معجزه یعنی مباهله برای اثبات صدق دعوی در قلمرو و عقائد باقی و پایدار است و هم اکنون نیز این دعوت باقی است و لازم است به سمع مخالفان اسلام برسد. آنان از هر فرقه و گروهی باشند اگر به خدا ایمان دارند، در سرزمین دور از اجتماع آماده مباهله باشند و طرفین علیه یکدیگر از خدا عذاب بطلبد، آنگاه ببینند عذاب خدا فرود می آید یا نه و اگر فرود می آید کدام یک از دو طرف را طعمه خود قرار میدهد؟

مرحوم علامه طباطبائی در مورد مباهله چنین میگوید:

هر فرد با ایمان با تأسی به نخستین پیشوای اسلام میتواند در راه اثبات حقیقتی از حقائق اسلام با مخالف خود به مباهله بپردازد و از خداوند برای او درخواست عذاب کند.

و هر فردی از مسیحیان و کلیمیان که بخواهند این معجزه الهی را از نزدیک مشاهده کنند. میتوانند با فردی از افراد با ایمان اسلام در مورد حقانیت اسلام به مباهله بر خیزند و نتیجه آن را با دیدگان خود مشاهده نمایند.
امام صادق (علیه السلام) به یاران خود همین دستور را می داد که مخالفان را به مباهله دعوت کنند.

یکی از یاران آن حضرت به نام ابو مسروق به حضرتش گفت: من با مخالفان با آیه «وَاُولِی الأمْرِ مِنْکُمْ» نساء/59. بر فضیلت و پیشوائی شما استدلال میکنم آنان میگویند این آیه مربوط به فرماندهان سپاه است

و وقتی با آیه «اِنَّما وَلِیُّکُم اللهُ وَرَسُولُهُ...» مائده/55. بر امامت علی(علیه السلام) احتجاج میکنم میگویند: این آیه مربوط به افراد با ایمان است نه شخص خاصی

و هر موقع با آیه «اِلّا المَوَدَّةَ فِی القُرْبی» شوری/23. استدلال میکنم، مخالفان میگویند: این آیه مربوط به تمام بستگان پیامبر است.

امام صادق (علیه السلام) در پاسخ سائل فرمودند: در چنین صورت آنان را به مباهله دعوت کن آنگاه نحوه مباهله را بیان کرد

و فرمود: چیزی نمی گذرد مگر این که آثار مباهله ( نزول عذاب) را مشاهده میکنی. (کافی، 2/ کتاب دعا، باب مباهله).

 منبع:پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

پرسش :

آیه مباهله چگونه مؤید این نکته است که اهل بیت در آیه تطهیر، حضرت علی و حضرت فاطمه و امام حسن و امام حسین علیهم السلام هستند؟

پاسخ :

با نگاهی گذرا به آیه مباهله متوجه می شویم که «أبناء» و «أنفس» جمع و «نساء» اسم جمع است، پیغمبر اکرم (صلی الله علیه واله) باید حداقل نُه نفر را همراه خود میبرد (3 مرد، 3 زن، و 3 فرزند)؛ زیرا اقلّ جمع 3 نفر است، در حالی که فقط چهار نفر را همراه خود برد. این، نشان میدهد که آن حضرت بیش از چهار نفر، واجد صلاحیت برای شرکت در میدان مبارزه معنوی نیافت.

فخر رازی داستان مباهله را این گونه نقل میکند:

رسول اکرم (صلی الله علیه واله) در حالی که برای مباهله خارج شد که جامه نادوخته پشمین سیاه رنگی بر دوش، حسین را در بغل و دست حسن را در دست خود گرفته بود، حضرت فاطمه (علیها السلام) پشت سر آن حضرت و امام علی (علیه السلام) پشت سر آنان حرکت میکرد، رسول اکرم (صلی الله علیه واله) به همراهان خود فرمودند: وقتی دعا کردم شما آمین بگویید.

آنگاه می گوید:

در روایت آمده است: (در میدان مباهله) حضرت رسول اکرم (صلی الله علیه واله) زیر همان جامه پشمین سیاه رنگ رفت. پس از آن امام حسن (علیه السلام) جلو آمد، پیامبر اکرم (صلی الله علیه واله) او را داخل کرد.

سپس امام حسین (علیه السلام)، بعد حضرت فاطمه (سلام الله علیها) و پس از آن امام علی (علیه السلام) جلو آمدند و همگی زیر آن جامه رفتند. وقتی همگی جمع شدند، حضرت رسول اکرم (صلی الله علیه واله) فرمودند: «إِنّما یُرید الله لِیذهب عَنکم الرِجس أَهل البیت ویُطهِّرکم تَطهیراً».

فخر رازی در پایان می گوید: اهل تفسیر و حدیث گویا اتفاق بر صحت این حدیث دارند؛ واعلم أنّ هذه الروایة کالمتّفق علی صحتها بین أهل التفسیر و الحدیث. (تفسیر کبیر4، جزء 8، ص 88 ـ 89 ، آل عمران/61)

عالم بزرگ اهل سنّت ابو عیسی ترمذی در کتاب خود آورده است:

سعد بن آبی وقاص از پدرش نقل کرده است: وقتی آیه مباهله نازل شد، پیامبر، علی، فاطمه، حسن و حسین را خواند و آن گاه گفت: خدایا! اهل من اینها هستند: لما نزلت هذه الآیة «تَعالوْا نَدْع أَبناءنا وأبناءکم و نِساءنا ونِساءکم» الآیة دعا رسول الله(صلی الله علیه واله) علیّاً و فاطمة و حسناً و حسیناً فقال: «اَللّهمّ هؤلاء أهلی» ( سنن ترمذی5،/6،).

بنابراین، می توان گفت: اگر واقعاً کسان دیگری نیز جزو «اهل البیت» بودند رسول اکرم (صلی الله علیه واله) آنان را نیز حاضر می کرد؛ چون حداقل نُه نفر را باید می آورد. از این رو نیاوردن دیگران به میدان مباهله، نشان می دهد که دیگران مصداق «اهل البیت» (به مفهومی که در این آیه مطرح است) نبوده اند.

منبع: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

پرسش :

آیا سنت مباهله که دریکی از وقایع تاریخ اسلام به آن اشاره شده است صرفا تعلق به معصومین(ع) دارد و به هیچ وجه غیر معصوم قادر به استفاده از آن نیست؟

پاسخ :

از جمله معجزه‏هاى همیشگى مباهله است. و مباهله اختصاص به نبى اکرم(ص) ندارد، بلکه معجزه همیشگى براى اثبات حقانیت اسلام است. و انسان‏هاى کامل و صاحب نفس طیّبه و اهل ورع و یقین نیز در عصر حاضر مى‏توانند براى اثبات حقانیت اسلام و بحق بودن عقاید دین با دشمنان دین مباهله کنند.

علامه طباطبایى مى‏گوید: مباهله براى همیشه براى مسلمانان معجزه است و با آن بر صحت عقاید خودشان احتجاج مى‏کنند و هر کس در مورد محتوا کلام الهى (قرآن) و رسالت پیامبر(ص) بخواهد مباهله کند ما استعداد بر مباهله را داریم، (الهیات، سبحانى، ج 3، ص 5 ـ 1) . بنابراین معجزه همیشگى بر روى نسل حاضر باز است و اضافه بر آن کراماتى که از اولیاء الله و ائمه طاهرین(ع) ظاهر شده و مى‏شود براى آرامش و اطمینان قلب در حقانیت اسلام و دین و پیامبر و ائمه(ع) کافى است.

خلاصه سخن آنکه معجزات الهى همراه پیامبران الهى نازل مى‏شود و چون پیامبر اسلام(ص) آخرین پیام‏ آور الهى و خاتم انبیاء بوده و اسلام، دین جاویدان خواهد بود لذا با نیامدن انبیاى جدید معجزات جدیدى رخ نداده ولى اسلام چون دین جاوید است معجزه جاویدان خود یعنى قرآن را همیشه ارائه مى‏نماید.

براى آگاهى بیشتر ر.ک:

1)     الهیات، ج 3، جعفر سبحانى، ص 103

2)     آموزش کلام اسلامى 2، محمد سعیدى، 87

3)     مدینة المعاجز، سید هاشم بحرانى

4)     منتهى الآمال، حاج شیخ عباس قمى.