بازی دنیای کودکان است و غالب تجربیات زندگی کودکان در بازی یادگیری می‏شود و به عنوان تمرینی برای زندگی آینده محسوب می‏شود.

کودکان همه چیز را بازی می‏دانند، البته اگر از نگاه یک کودک به زندگی نگاه کنیم ما هم همین نظر را خواهیم داشت، که دنیا بازی و ابزار بازی وسایل درون دنیاست، از همین رو کودکان در هر زمان و مکانی دوست دارند بازی کنند و برای بازی از هر وسیله‏ای که در اختیارشان باشد استفاده می‏کنند، چه اسباب بازی باشد، چه آنها آن را اسباب بازی بدانند.

با توجه به این اصل که بازی برای کودکان مانند اکسیژن، امری ضروری و حیاتی است.

خصوصیات بازی:

·        جذاب بودن.

·        متنوع بودن.

·        در دسترس بودن.

·        عدم نیاز به ابزار خاص.

·        قابل تکرار بودن

·        متغیر بودن نسبت به سن افراد

·        داشتن هیجان کافی

·        به کار گیری خلاقیت کودکان.

·        تخلیه انرژی

·        ایجاد آرامش

·        داشتن نشاط.

موانع بازی:

آنچه مسلم است، برای والدین امکان فراهم کردن شرایط فضاهایی مناسب برای بازی های پرهیجان وجود ندارد، متاسفانه برای بیشتر خانواده‏های امروزی، امکان برخورداری از خانه های بزرگ که دارای حیاط، حوض آب و باغچه باشد، نیست و در پی آن امکان انجام برخی بازی های هیجان انگیز و همراه با سر و صدا که نیاز کودک هم درآن پاسخ داده می‏شود، وجود ندارد و یکی از جملاتی که کودکان زیاد می‏شنوند، تذکر در مورد آرام بودن و ندویدن و ... است.

اما استفاده از بازی برای تربیت صحیح:

برای ما روشن است که بهترین شیوه آموزش و ارتباط با کودکان از طریق بازی خواهد بود. آن هم بازی که همراه با خصوصیات ذکر شده باشد.

پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) می فرمایند: «شیطنت و بازیگوشی کودک به هنگام خردسالی نشانه زیادی عقل او در بزرگسالی است».

امام موسی بن جعفر (علیه السلام) فرمودند:

 شایسته است کودک به هنگام خردسالی بازیگوش و شرور باشد تا در بزرگسالی صبور و شکیبا شود.

سپس فرمودند: شایسته نیست کودک جز این باشد.

چگونگی استفاده از بازی برای کودکان:

1-    آموزش:

بازی تمرین آنچیزی است که کودکان از دنیای اطرف خود فرا گرفته و تکرارش می‏کنند، بنابراین می‏تواند نقش آموزشی خوبی ایفا کند.

برای بررسی عملکرد برخی از افراد بزرگسال، در روابط خانوادگی و اجتماعی، بازی‏های دوران کودکی مورد بررسی قرار می‏گیرد، به دلیل این که بازی دوران کودکی، دانشگاه کودکان و زمینه ساز رفتارهای دوران بزرگسالی خواهد بود.

2-    ارتباط:

همه انسانها میدانند برای ارتباط برقرار کردن با یک کودک باید راه بازی را در پیش بگیرند از ساده ترین شکل آن تا شکل‏های متنوع آن،

با یک بازی ساده می‏توان با کودکی که حتی از دیدن ما ناراحت و گریان شده است، ارتباط برقرار کرده و آن را به سمت خود کشاند.

وقتی به شکل بچه‏ها رفتار شود، آن هم در قالب بازی  و با زبان آنها با کودکان گفتگو شود، باعث می‏گردد کودک با فرد بزرگسال احساس نزدیکی کرده و در مورد آن نظر خوبی پیدا کند.

3-    جذب:

کودکان به محیط‏هایی که در آنجا به راحتی توان بازی داشته باشند، علاقه وافری داشته و از آن مکان خسته نمی‏شوند.

این را غالب افراد تجربه کرده‏اند، که کودکان علاقه‏مند حضور در مکان‏هایی هستند که خاطره خوب بازی در آن  مکان را داشته‏اند حتی برای یک بار.

با توجه به مطالب ذکر شده، بازی می‏تواند ابزاری برای ارتباط با کودکان و جذب آنها به مسجد و شیوه‏ای مناسب برای آموزش باشد

اما به علت خاص بودن مکان مسجد و وجود محدودیت‏ها، نمی‏توان به کودکان اجازه انجام هر گونه بازی در فضای مسجد را داد، از طرفی بهترین ابزار جذب و ارتباط با کودکان بازی است، که اگر بشود بازی متناسب با فضا و حرمت مسجد معرفی گردد، قطعا می‏تواند کمک بسزایی در جذب کودکان به فضای مسجد و ایجاد خاطرات شیرین از حضور در مسجد، بهره لازم در هدف‏های دیگر را به دست آورد

مساجد با توجه به تفاوت امکانات و فضاهایی که در اختیار دارند، قطعا توانمندی یکسانی نخواهند داشت، اما با توجه به وجود یک فضای عمومی بزرگ، برای اقامه نماز جماعت، می‏توان با مشورت با کارشناسان امر تربیتی، بهترین استفاده را از فضای موجود مسجد برد.

در این میان تجربه مساجد موفق در عرصه جذب کودکان نیز می‏تواند کمک بسزایی نماید.

منظور از بازی در مسجد، بازی‏هایی است که کودکان امکان انجام آن را در محیط خانه نداشته و یا به شکل ناقص بازی می‏کنند و همچنین شکل جمعی بازی، که خود نشاط و جذابیت لازم را برای کودکان دارد، این موضوع، «بازی دسته جمعی» برای بچه‏های امروز در فضای منزل امکان پذیر نیست به دلیل تعداد کم فرزندان و کم بودن ارتباطات فامیلی.

این موضوع باعث گردیده که بچه ها از لذت بازی‏های دسته جمعی و همراه با گروه همسالان خود محروم شوند و این به عنوان یک خلا در روند رشد شخصیت و رشد اجتماعی کودکان احساس می‏گردد.

گرچه بیان این نکته لازم است که قطعا انجام بازی‏های گروهی بچه‏ها، نیاز به وجود فرد بزرگتر و مربی در کنار فرزندان دارد.

چند نکته پایانی:

·        در بازی رعایت هم سن بودن کودکان امری الزامی است، به دلیل تفاوت کودکان غیر همسال در فهم مطالب، قدرت بدنی، سرعت انتقال، میزان قدرت تکلم و .... این موضوع نقش مهمی در اثر گذاری بازی خواهد داشت.

·        رعایت هم‏جنس بودن افرادی که با هم بازی می‏کنند نیز امری روشن و واضح است.

·        انجام بازی‏های متناسب با سن و علاقه افراد جذابیت موضوع را بالا می‏برد.

·        تنوع در بازی‏ها و عدم تکرار، نیز موضوعی قابل تاملی خواهد بود.

·        بازی‏های دارای تحرک زیاد نسبت به بازی‏های به شکل نشسته اولویت دارد.