به همین دلیل است که پیامبر خدا ص می فرماید:

 «حَقُّ الْوَلَدِ عَلَی وَالِدِهِ أَنْ یُحْسِنَ اسْمَهُ وَ أَدَبَهُ وَ یَضَعَهُ مَوْضِعاً صَالِحاً.» (من لایحضره الفقیه، ج 4، ص 371)

«حق فرزند بر گردن پدرش این است که برایش نام نیک برگزیند و او را به خوبی ادب کند و او را در مکان و موقعیتی شایسته و صالح قرار دهد.»

عبارت «یضعه موضعا صالحا» نشانگر آن است که پدر موظف است، برای نیازهای آموزشی و تربیتی فرزندش در هر سن و سالی، مکانی مناسب و صالح بیابد. این وظیفه از مهد کودک و مدرسه و دانشگاه گرفته تا محیط ورزشی و محیط کار، بر دوش پدر سنگینی می کند.

اما حقیقتا مسجد بهترین محیطی است که در میان دیگر محیط ها از بالاترین امتیاز سلامت روحی، روانی، اعتقادی و دینی برخوردار است. گذشته از آنکه مسجد می تواند بسیاری از همین نیازها را در قالب تفریح و ورزش و آموزش برای کودکان فراهم آورد.

تاثیر محیط نورانی مسجد بر کودکان

مسجد، ارزشمندترین محیط برای رشد معنوی و تربیت روحی انسان است. هر انسانی در هر دوره ای از زندگی اگر با این محیط نورانی در ارتباط باشد، به ثمرات آن دست خواهد یافت. ارتباط کودکان و جوانان با مسجد نیز حتی اگر به اندازه یک حضور کوتاه مدت هم باشد، می تواند تاثیرات خوبی داشته باشد. پیامبر خدا ص می فرماید:

«الْجَلْسَةُ فِی الْجَامِعِ خَیْرٌ لِی مِنَ الْجَلْسَةِ فِی الْجَنَّةِ لانَّ الْجَنَّةَ فِیهَا رِضَی نَفْسِی وَ الْجَامِعَ فِیهِ رِضَی رَبِّی.» (عدة الداعی، ص 208)

«براى من نشستن در مسجد جامع بهتر از نشستن در بهشت است. زیرا نشستن در بهشت، خشنودى نفس است ولى نشستن در مسجد جامع، رضایت پروردگارم را تامین می کند.»

از این روایت می توان فهمید که حتی نشستن در فضای مسجد، روح انسان را جلا می دهد و تاثیرات فراوانی را برای او به ارمغان می آورد. دیگر چه برسد به ارتباط دائمی و فعال با مسجد که قطعا ثمرات بیشتری را در پی خواهد داشت.

درست مثل نگاه کردن به قرآن که تاثیر مستقیم بر روح و روان و اندیشه ما می گذارد. این تاثیر به قدری است که حتی اگر نگاه کننده به قرآن مشغول خواندن آن هم نباشد، پیامدهای شایسته آن را به دست خواهد آورد. از امام صادق علیه السلام نقل شده که فرمودند:

«النَّظَرَ فِی‏ الْمُصْحَفِ‏ مِنْ غَیْرِ قِرَاءَةٍ عِبَادَةٌ.» (من لا یحضره الفقیه، ج ‏2، ص 205)

«نگاه کردن به قرآن حتی اگر برای خواندن نباشد، عبادت است.»

این نکته حاکی از آن است که قدرت معنوی مسجد همانند قرآن عزیز، به قدری زیاد است که حتی نشستن در این فضا و محیط نورانی، تاثیرگذار و سازنده است.

کودکان و صِرف حضور آنها در مسجد

از آنچه گفته شد می توان چنین نتیجه گرفت که صرف آوردن کودکان به مسجد، پیامدهای بسیار خوبی برای آنها خواهد داشت و نورانیت حال و آینده آنها را رقم خواهد زد.

ممکن است به دلایل گوناگونی حضور کودکان در مسجد، منتهی به خواندن نماز و انجام دیگر عبادات هم نشود. اما با این حال باید گفت که قطعا نورانیت حاکم بر مسجد تاثیر خود را خواهد گذاشت.

این مساله را می توانیم به تمامی کودکان سرایت دهیم. از کودکی که شیرخواره است و اساسا عبادت برای او معنا و مفهومی ندارد. از کودک 3 یا 4 ساله که هنوز نماز را نیاموخته است. تا کودک هایی که خواندن نماز را آموخته اند و به دلیل بازیگوشی، گاه نماز در مسجد را رها می کنند؛ و یا حتی کودکانی که ممیز هستند و گاه حوصله خواندن نماز جماعت را ندارند.

بنابراین صِرف حضور هر کسی در مسجد، برای او بسیار پرخیر و برکت خواهد بود. البته به شرط آنکه سبب مفسده ای دیگر نشود و روح عبادی مسجد را تحت الشعاع قرار ندهد.

ارتباط والدین با مسئولین تربیتی مسجد برای دستیابی به تاثیر حداکثری

درست است که صِرف حضور کودک در مسجد، ثمربخش خواهد بود اما نباید به این اندک بسنده کرد و تنها به این تاثیر حداقلی دلخوش بود. ارتباط دائمی و فعال با مسجد، قطعا ثمرات بیشتری را در پی خواهد داشت و از مس وجود کودک، طلای ناب ایمان خواهد ساخت.

بنابراین والدین می توانند در ابتدا تنها به فکر آوردن کودکان خود به مسجد باشند و صرفا در پی آشنایی کودک با محیط و ایجاد یک رابطه عاطفی با فضای مسجد باشند. اما آهسته آهسته باید به این ارتباط، رنگ آموزش دینی و تربیت اسلامی و پرورش روحی و فکری افزود و کودک را به آرامی در مسیر تکامل، راهنمایی کرد.

باید توجه داشت که بخشی از این مسیر را خود والدین می توانند به تنهایی بپیمایند و با استفاده از قرار گرفتن در محیط نورانی مسجد، خود به آموزش و تربیت مستقیم یا غیر مستقیم کودک بپردازند اما از اینجا به بعد وظیفه اصلی بر عهده ساختار آموزشی و تربیتی مسجد خواهد بود که باید برنامه ای فعال و مثمر ثمر برای آموزش و تربیت کودکان و جوانان فراهم نماید.

در واقع مسجد، همانند یک زمین حاصلخیز زراعی است که می تواند هر بذر خوبی را در خود بپروراند و میوه های گوناگونی را به جامعه عرضه کند. اما بستر مناسب بدون تلاش و کوشش و برنامه ریزی نتیجه بخش نیست.

بنابراین تاثیر حداکثری در مسجد هنگامی شکل میگیرد که مسئولان و مدیران مسجد و خصوصا امام جماعت آن، قدر این بستر حاصلخیز را بدانند و برای عملیات کاشت، داشت و برداشت میوه های زندگی، برنامه ریزی کنند.

مسجد، بستری مهیا و آماده برای رشد انسان ها است. اما روشن است که بستر و محیط مناسب، به تنهایی تربیت آفرین نیست. بلکه پدر و مادر از یک سو و سازمان فرهنگی و تربیتی مسجد از سوی دیگر باید در تلاشی برنامه ریزی شده و فعال از این بستر حاصلخیز، نهایت استفاده را بنمایند.