وظیفه ما، در دوران غیبت امام قائم(عج) چیست؟
۱۳۹۳/۰۳/۱۸
نظارات عمومى
یکى از وظایف و دستورات دینى هر فرد مسلمان، پاسدارى دین، و حفظ حقوق مردم و سلامت و نظم جامعه اسلامى است. این موضوع در متون دینى به نام امر به معروف و نهى از منکر یاد شده است. در واقع خدا، به همه مسلمانان ماموریت داده است که چونان دیدبانى تیزبین و موشکاف، نگهبان و مراقب اجراى احکام و حدود اسلامى باشند، تا حیات اسلامى همیشه چون خون در قلب و دیگر اعضاى جامعه اسلامى جارى باشد.
امر به معروف و نهى از منکر، تعهد و مسوؤلیتى است که اسلام به دوش پیروان خود مىگذارد، تا نهال خوبىها و راستىها ریشه گیرد، و باور شود، و علفهاى هرزه کژى و ناراستى بخشکد. انجام این رسالت بزرگ، ضمانت اجرایى بر قوانین دین خواهد بود، تا از گزند حوادث و دستبرد نااهلان محفوظ بماند. و همین رمز گسترش و پیشرفت اسلام است .
کسى که به خدا و روز جزا ایمان دارد، و وعدههاى او را راست مىداند، نباید در راه انجام وظایف دینى سستى کند، و به خاطر استفاده بیشتر - از لذتهاى مادى - با گناه و ظلم بسازد و در برابر آنها بى تفاوت بماند.
در قرآن کریم آمده است: اى مسلمانان ! شما بهترین ملتها و جمعیتها هستید، اگر امر به معروف و نهى از منکر کنید و ایمان به خدا آورید.(1)
امر به معروف و نهى از منکر، دستورهاى فراموش شده دین را، به یاد مىآورد. زیرا انسانها نیازمند تذکر و یادآورىاند، و آنها را که به فرمان دین، پایبند نیستند، جهت مىدهد و آگاهى مىبخشد در نتیجه سیر اجتماع به سوى کمال متوقف نمىشود.
اگر امر به معروف و نهى از منکر تعطیل شود، مردم خوبىها را فراموش مىکنند، و به بدىها و پستىها مىگرایند، از آن بدتر، خوبىها، بد و بدىها خوب معرفى مىشوند. از اینجا است که اجتماع انسانى سقوط خواهد کرد و از آدمیت جز لباس زیبا، چیزى نخواهد ماند.
امر به معروف و نهى از منکر، تعهد و مسوؤلیتى است که اسلام به دوش پیروان خود مىگذارد، تا نهال خوبىها و راستىها ریشه گیرد، و باور شود، و علفهاى هرزه کژى و ناراستى بخشکد.
امر به معروف و نهى از منکر، در ردیف دیگر واجبات، مثل نماز و روزه نیست، بلکه نگهبان و پاسدار آنها است. چه آن که اگر در جامعهاى گناه و ظلم پیدا شد، از هر سو به گناهکار ظالم حمله مىشود و آنها نمىتوانند در جو و محیط اسلامى، حدود و مرزهاى اسلام را بشکنند، و برنامههاى آن را زیر پا نهند و احساسات پاک مردم را جریحهدار کنند، این محدودیت، رفته رفته آنها را تربیت خواهد کرد تا جایى که به حقیقت رسند، و یا اگر سنگدلى و گمراهى آنها به اندازهاى قوى باشد که تربیت اصیل و انسان پرور اسلام در آنها کارگر نشود، لااقل مزاحم ترقى و پیشرفت دیگران نمىتوان شد. و این خود، بزرگترین فائده و توفیق است .
امر به معروف در دو مرحله
دانستیم امر به معروف و نهى از منکر، وظیفه هر فرد مسلمان است، و اختصاص به گروه ویژهاى ندارد.
میلاد امام مهدی ( عج )
ولى با در نظر گرفتن دیگر آیات قرآن، معلوم مىشود که این دو فریضه بزرگ در دو مرحله باید اجرا شود:
مرحله ابتدایى مرحله عالى
مرحله ابتدایى: نیاز به تخصص و تبحر ندارد. همه پس از دانستن شرایط ساده آن، باید به این وظیفه اقدام کنند. همانطور که خواندن نماز و انجام سایر عبادتها و وظایف، چنین است و براى همه در هر درجه و مقامى که باشند، ضرورى است. مثلا مىدانیم که شراب و قمار در اسلام به شدت ممنوع و حرام است. اگر کسى آلوده به این دو گناه شد، باید دوستانه به او تذکر داد و از رفتار ناشایست او اظهار ناراحتى و تنفر کرد و در صورت لزوم، ترک معاشرت و دوستى نمود.
این کار از عهده همه بر مىآید، و نیاز به دانستن زیانهاى الکل بر روى اعضاء بدن، و تشریح پزشکى آن و ضررهاى اقتصادى، اجتماعى، روانى قمار، و بحثهاى فنى و علمى در این زمینهها نیست و همچنین سخنورى و فن بحث و مناظره نیز نمىخواهد. یا اگر در ماه رمضان، روزهخوارى را دیدیم، باید با دلسوزى و بدون هیچگونه ترسى، نهى از منکر کنیم . چنین نیست که بگذاریم و بگذریم هیچ مسوؤلیتى نداشته باشیم و بگوییم انشاءالله امام زمان تشریف مىآورد و کارها را درست مىکند!
بدیهى است، آن کس در رکاب امام قائم(علیهالسلام) پیکار تواند کرد که هر روز در راه پیشرفت اسلام و به ثمر رساندن هدفها و برنامههاى آن، پیکار و مجاهدت کرده باشد.
البته امام خواهد آمد، و اصلاح جهانى خواهد کرد ولى از ما هم بازخواست مىکند، چرا نهى از منکر نکردى، مگر قرآن براى تو وظیفه معلوم نکرده بود؟
مرحله عالى: در این مرحله باید عدهاى از مسلمانان که شعله فروزان ایمان و عشق به خدا در سینههاشان مىفروزد، به سلاح دین و دانش زمان مجهز شوند تا بتوانند در برابر مخالفین بایستند، و اشکالها و مغالطههاى آنها را پاسخ گویند.
بدیهى است این گروه، باید اسلام را آنگونه که هست بشناسند و در متون دین صاحبنظر شوند و از روانشناسى و جامعه شناسى و دانستنىهاى لازم دیگر، به طور کافى بهره داشته باشند و داراى گفتارى شیرین و پر شور باشند تا بتوانند مردم را به نیکى و انسانیت دعوت کنند.
امر به معروف و نهى از منکر را، در مقیاس جهانى و علمى بگسترانند، و از عهده بحث با مخالفت و دشمن بر آیند.
این معنى را مىتوان از آیه دیگر قرآن استفاده کرد: باید از شما، گروهى در کار دعوت مردم به سوى خوبىها باشند؛ آنان را به کارهاى نیک و شناخته شده فرمان دهند، و از کارهاى زشت و ناپسند بازدارند اینان رستگارند.(2)
همین گروه باید بهترین و مؤثرترین راهها را براى امر به معروف و نهى از منکر، بیابند و با در نظر گرفتن شرایط زمان و مکان، نیازها و مشکلات، طرحهاى اساسى و دقیق بریزند تا از نیروى کمتر، حداکثر استفاده بشود.
پس دریافتیم که واژه انتظار را نمىتوان بهانه سستى و خمودى خویش قرار داد، و وجدان مذهبى خود را با نام آن آرام، و از کوشش و پیکار در راه دین شانه خالى کرد.
امام صادق(علیهالسلام) منتظر راستین را همچون پیکار کننده در راه خدا مىداند که در خون خویش غوطهور باشد.
میلاد امام مهدی ( عج )
بدیهى است، آن کس در رکاب امام قائم(علیهالسلام) پیکار تواند کرد که هر روز در راه پیشرفت اسلام و به ثمر رساندن هدفها و برنامههاى آن، پیکار و مجاهدت کرده باشد.
1- سوره آل عمران/ 110.
2- سوره آل عمران/ 100
برگرفته از کتاب جهانگشاى عادل، سید جمال الدین دین پرور