آیت الله جوادی آملی در سخنانی با بیان اینکه دعای عرفه یک زمینه ای برای نهضت عاشوراست اظهار داشت: سالار شهیدان، حسین بن علی بن ابیطالب(ع) مهم ترین عنصر محوری دعای عرفه را در اوایل آن دعا یاد کرده اند و آن آموختن نحوه سپاسگزاری است که ما خدا را چگونه شکر کنیم و در قبال چه نعمت شکر کنیم.
 
استاد برجسته حوزه علمیه تصریح کرد: انسان در برابر هر نعمتی موظف به سپاسگزاری است؛ که فرمود: «ما بکم من نعمه فمن الله» برخی ها روی نعمت های مادی، خدا را می ستایند و برخی ها روی نعمت های معنوی. جامع نعمت های مادی و نعمت های معنوی، حکومت دینی و نظام دینی است.
 
ایشان با اشاره به مزایای استقرار حکومت دینی اظهار داشت: اگر حکومت دینی در یک جامعه ای مستقر شد، هم مواهب معنوی برای آن ملت میسر است و هم مواهب مادی. برخی از دعاها برای جبران گذشته است که انسان سیئات گذشته را با دعا ترمیم کند. برخی از دعاها آنقدر سطحش بالاست و گوهرش عمیق است که هم گذشته را ترمیم می کند، و هم آینده را می سازد.
 
* شکر به دنیا آمدن در عصر ظهور اسلام
 
آیت الله جوادی آملی با اشاره به شکر به دنیا آمدن در عصر ظهور اسلام تصریح کرد: وجود مبارک سالار شهیدان(ع) این عاشورا را با آن دعاها شروع کرده اند و طوری دعای عرفه اثر گذاشت که دعای عرفه سیدالساجدین، امام سجاد(ع) هم از این موهبت تهی نیست! عنصر محوری دعای عرفه امام سجاد را همان عنصر محوری دعای عرفه حسین بن علی(ع) تشکیل می دهد و آن این است که به خدا عرض می کند: خدایا ! من سپاسگزارم که مرا قبلاً به دنیا نیاوردی و اگر من در عصر جاهلیت به دنیا آمده بودم، و خدای ناکرده بت پرست یا دو گانه پرست زندگی می کردم و می مردم، چه می شد؟! تو را شاکرم که مرا به دنیا نیاوردی؛ اینقدر صبر کردی تا عصر جاهلیت به عصر علم و تمدن اسلامی تبدیل شود؛ وحیی بیاید، الهامی بیاید، حجاز را روشن کند، جاهلیت را از بین ببرد، پیامبری مبعوث شود، و زمینه ظهور حکومت اسلامی تشکیل شود؛ در چنین فضایی مرا به دنیا آوردی، که من در فضای دین نفس می کشم.
 
مفسر قرآن کریم در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به بازبودن درهای بهشت در فضای حکومت اسلامی تصریح کرد: آنها که قبل از انقلاب اسلامی زنده بودند، گرچه معذورند، ولی مأجور نیستند! آنها که آدم خوبی بودند، گناهی هم نکردند، لکن دستشان از انقلاب اسلامی کوتاه بود؛ از این مائده و مأدبه الهی محرومند. جوان هایی که قبلاً به دنیا آمدند و در همان دوران طاغوت رخت بر بستند، از بسیاری از فیوضات محرومند.
 
آیت الله جوادی آملی ادامه داد: ما که به لطف الهی در فضای حکومت اسلامی نفس می کشیم؛ درهای بهشت به روی ما باز و درهای جهنم بسته است؛ مثل ماه مبارک رمضان. الآن اگر کسی بخواهد جزو رهبان الیل و اسد النهار باشد، یعنی راهب شب باشد و شیر روز؛ برای او کاملاً میسر است. فضا آماده است، دولت و ملت در خدمت اویند. و اگر خدای ناکرده بخواهد راه جهنم را طی کند، فضا مناسب نیست؛ دولت و ملت با او مخالف است. الآن درهای جهنم بسته است؛ مگر اینکه کسی با فشار و قهر و تقلب در جهنم را باز کند! و درهای بهشت به روی مردم باز است، و بهشت رفتن بسیار آسان است.
 
* آن روزگار گذشت که چین و امثال چین محور تمدن بود
 
وی تاکید کرد: بسیاری از مسائل قبل از انقلاب مطرح نبود و بعد از انقلاب مطرح شد. یک وقت گفته می شد که: «اطلبوا العلم و لو بالصین»، الآن حرف جهان این است: «اطلبوا العلم و لو بالقم».
 
این مرجع تقلید با اشاره به حضور طلاب بیش از 50 کشور جهان در قم تصریح کرد: آن روزگار گذشت که چین و امثال چین محور تمدن بود، الآن مدار تمدن، ایران اسلامی شده است. این مسئله رخ نمی دهد مگر به برکت همان مطلبی که حسین بن علی(ع) در آغاز دعای عرفه دارد که می فرماید: خدایا! تو را شاکرم که در فضای حکومت دینی و نظام اسلامی مرا به دنیا آوردی، و من از این نظام برخوردارم. این به منزله واسطه العقد دعای عرفه است، که در پیشانی این دعا این جمله ها می درخشد و وجود مبارک امام سجاد(ع) هم همین راه را طی کرده است و دعای عرفه را اصولاً برای ترغیب مردم به حکومت اسلامی خوانده است. در دعای نورانی وجود مبارک امام سجاد(ع) به عنوان دعای عرفه، همین مطلب کاملاً می تابد.
 
* بگذارید دعا، دعا باشد و مداحی، مداحی
 
آیت الله جوادی آملی اظهار داشت: پیشنهاد ما به بزرگوارنی که عهده دار برگزاری هر چه باشکوه تر مراسم عرفه هستند، این است که اولاً یک ترجمه خوبی از این دعای عرفه در اختیار نسل جوان قرار بگیرد و ثانیاً خواندن این دعا آمیخته با هیچ چیز دیگر نباشد.
 
وی ادامه داد: همان طوری که یک مداح یا روضه خوان در اثنای ذکر مصیبت، اگر دعا بخواند ناهماهنگ است؛ در اثنای دعا هم اگر کسی بخواهد مداحی کند، ناهماهنگ است. بگذارید دعا، دعا باشد؛ و مداحی، مداحی.
 
مفسر قرآن کریم تاکید کرد: مداحی را قبل یا بعد از دعا انجام دهید؛ دعا را بگذارید خالصاً دعا باشد و خیلی طولانی نباشد که افرادی مثل ما نتوانند شرکت کنند. هر کسی بتواند در این مائده الهی حضور پیدا کند و خسته نشود. با آهنگ خوب هم بخوانند.
 
* ضرورت کار محققانه و عمیق در اسناد و مدارک دعای عرفه
 
وی در بخش دیگری از سخنان خود بر لزوم کار محققانه و عمیق در اسناد و مدارک دعای عرفه تاکید کرد و افزود: یکی از کارهایی که یا سازمان تبلیغات اسلامی و یا بخش های فرهنگی دیگر باید این رسالت را به عهده بگیرند این است که هم سند این دعا را و هم آن بخش افزوده ای را که مرحوم ابن طاووس ذکر کرده است به طور عمیق بررسی کنند، چون برخی ها در نشر این دعا فقط تا آن قسمتی که مرحوم مجلسی نقل کرده است، بسنده می کنند و آن مقداری که بسیار پر فروغ است و از برکات ابن طاووس است، آن را کمتر بازگو می کنند.
 
آیت الله جوادی آملی گفت: سند آن بخش هایی که ابن طاووس اضافه کرده است، هم بررسی شود که متقن باشد و معلوم شودکه این ذیل هم مثل صدر، مسند است.
 
کاری که از انگیزه ساخته است، از اندیشه ساخته نیست
 
وی با اشاره به کارایی «انگیزه» در برابر «اندیشه» برای تحول انسان خاطرنشان کرد: اینکه وقتی حوزه های علمیه تعطیل شد، وقتی جبهه ها به کام آنها و به نام آنها(امویان)پایان پذیرفت؛ تنها راه، راه عاطفه بود و عقل عملی. تا زمان خود پیغمبر(ص) و علی بن ابیطالب(ع) و بخشی از زمان امام مجتبی(ع)، هر دو راه باز بود؛ هم راه عقل نظر، هم راه عقل عمل. یعنی هم مردم را با اندیشه های علمی و معارف اسلامی آشنا می کردند و هم با انگیزه های دلپذیر.
 
آیت الله جوادی آملی اضافه کرد: کاری که از انگیزه ساخته است، از اندیشه ساخته نیست. الآن شما می بینید بسیاری از ماها ممکن است مقتل سالار شهیدان، حسین بن علی(ع) را مطالعه کنیم با سندهای معتبر؛ اما اشکی از چشمان ما جاری نشود. اما همین که مداح دهان باز کرد و با یک آهنگ خوبی عرض ادب می کند، اشک ها جاری می شود. این اشک در اختیار علم و اندیشه نیست بلکه در اختیار انگیزه، جاذبه و عاطفه است.