مراسم عید قربان و سخنان پیامبر ص در حجة‌الوداع

در ماه ذى‌القعده سال دهم هجرى پیامبر صلى الله علیه و آله خبرى به مسلمانان داد که براى همه تازگى داشت. ایشان بیان داشت که در آن سال قصد حج بیت‌اللَّه دارد و هرکس بخواهد مى‏تواند همراه حضرت به حج مشرّف شود.
این خبر از طریق منادیان پیامبر صلى الله علیه و آله به اطراف مدینه رسید و حتى مسلمانان مناطق دوردست نیز توسط نامه از این رویداد مهم مطلع شدند. در بین مردم شور خاصى ایجاد شد و همه سعى کردند آماده شده و همراه حضرت به حج روند.
پیامبر صلى الله علیه و آله در آن سال همراه اهل بیت خود و صد و بیست هزار نفر وارد مکه معظمه شد و حج ابراهیمى را به مردم آموخت.
عید قربان در آن سال براى مسلمانان روز بزرگى بود، چرا که در مِنا قربانى کردند و یاد خلیل اللَّه و پسرش اسماعیل‏ علیهما السلام را در دل‏ها زنده ساختند و این سنت ابراهیمى را براى همیشه احیا کردند.
همچنین جمره عقبه را رمى نمودند. آن حضرت قبل از رمى جمره عقبه خطاب به مردم پرسید: امروز چه روزى است؟
گفتند: روزِ عید قربان.
فرمود: این‌جا کدام شهر است؟
گفتند: شهر حرام.
پرسید: چه ماهى است؟
گفتند: ماه حرام.
فرمود: «این روز حج اکبر است. خون شما و اموالتان و آبرویتان براى یکدیگر حرام و محترم است مانند حرمت این شهر در این ماه در این روز، تا روزى که خدا را ملاقات کنید و از اعمالتان سؤال کند».
سپس فرمود: آیا ابلاغ نمودم؟
گفتند: آرى.
حضرت این جمله را تکرار کرد: «اللهمّ اشهد». «خدایا شاهد باش».
در این حال حضرت انگشت سبابه را رو به آسمان مى‏برد و سپس با آن به طرف مردم اشاره مى‏کرد و فرمود: «مبادا بعد از من از دین به کفر بازگردید و گردن یکدیگر را بزنید».*
پیامبر صلى الله علیه و آله شترهاى قربانى را که همراه آورده‌بود به کمک امیرالمؤمنین‏ علیه السلام ذبح کردند.

پس از مراسم قربانى با تراشیدن موى سر از احرام خارج شدند و به مکه رفتند. در آن‌جا پس از طواف و سعى و طواف نساء و نماز آن، دوباره به سمت منا آمدند تا عمل بعدى حج یعنى توقف سه شبانه‌روزه در منا و رمى جمرات را انجام دهند.**
* السنن الکبرى: ج 7 ص 330. المصنف ابن ابى‏الشیبة: ج 4 ص 339. کنز العمال: ج 5 ص 297 - 291. الطبقات الکبرى: ج 2 ص 183.
** مطالب آخرین حج پیامبر صلی الله علیه و آله برگرفته از کتاب «گزارش حجة الوداع» تألیف: محمد باقر انصارى است.